در تخمدان یک خانم سالم، میزان طبیعی مایو اینوزیتول به دی کایرو اینوزیتول، 40 به 1 می باشد. مایواینوزیتول بعنوان یک پیام رسان در داخل سلول عمل می نماید و سبب تحریک هورمون FSH و تولید تخمک بالغ می شود. دی کایرو اینوزیتول، بعنوان مهارکننده آنزیمی به نام آروماتاز عمل می کند. در این مقاله به بررسی اینوزیتول ها در سندرم تخمدان پلی کیستیک می پردازیم.
آروماتاز
آنزیمی که آندروژن ها یا هورمون های مردانه را به زنانه تبدیل می کند. لذا با مهار بیش از اندازه این آنزیم در طی افزایش غیر طبیعی دی کایرو ، میزان هورمون مردانه در بدن خانم ها افزایش می یابد. بنابراین اگر نسبت 40 به 1 برهم بخورد خصوصا در خانم های مبتلا به PCOS، میزان دی کایرو نیز بیشتر می شود و صفات مردانه در خانم ها تظاهر میابد. از سویی، مایواینوزیتول، اثرات متفورمین و کلومیفن سیترات را در خانم های مبتلا به PCOS که در تلاش بارداری هستند، افزایش می دهد.
همه چیز درباره مایواینوزیتول
بطور طبیعی، مایواینوزیتول توسط آنزیمی بنام اپی مراز تبدیل به دی کایرو اینوزیتول می شود و این در شرایطی است که میزان انسولین سرم بسیار قابل اهمیت است. چراکه اگر میزان انسولین بصورت غیر طبیعی بالا یا پایین باشد، در فعالیت انزیم اپی مراز اختلال بوجود آمده و تعادل طبیعی 40 به 1 مایو اینوزیتول به دی کایرو اینوزیتول برهم میخورد. از سویی باید بدانیم که:
- نسبت مایو اینوزیتول به دی کایرو اینوزیتول داخل پلاسمای خون 40:1 است.
- در داخل مایع فولیکول تخمدان حدود 100:1 است.
بنابراین نقش ضروری مایو اینوزیتول در تخمدان به واسطه غلظت بسیار بالا (100 ) در اینجا مشخص می گردد.
غلظت مایو اینوزیتول در بافت هایی که مصرف بالای گلوکز دارند مانند قلب و مغز زیاد است. در حقیقت مایو اینوزیتول در واکنش ها و مسیر هایی شرکت می کند که حضورش سبب افزایش جذب گلوکز از خون به داخل سلول شده و به این ترتیب موجب حفظ سطح طبیعی قند خون می گردد. بنابراین اگر نسبت 40:1 پلاسمایی بهم بخورد، نسبت میزان مایو اینوزیتول به دی کایرو اینوزیتول کمتر شده و این امر موجب ایجاد دیابت خصوصا در خانم های مبتلا به کیست تخمدان می گردد. دی کایرو اینوزیتول بیشتر در بافت هایی که قند یا گلوکز کمتری مصرف دارند، مانند کبد، ماهیچه و چربی وجود دارد و سبب متابولیسم و سوختن قند شده که از متابولیسم قند در مسیر گلیکولیز و چرخه کربس، ATP یا انرژی حاصل می گردد.
عوارض افزایش دی کایرو اینوزیتول
افزایش دی کایرو اینوزیتول سبب افزایش سطوح تستوسترون در خانم های مبتلا به PCOS می گردد.
بطور طبیعی غلظت مایو اینوزیتول در دستگاه تناسلی پستانداران، بسیار بالاتر از پلاسمای خون آن ها می باشد که این امر نشان می دهد که مایواینوزیتول اعمال خاص و مهمی را در سطح تخمدان مانند تسریع انتقال تخمک در مجاری تناسلی انجام می دهد.
بطور کل حضور هر دو مولکول مایو اینوزیتول و دی کایرو اینوزیتول در سطح طبیعی جهت کاهش مقاومت به انسولین و همچنین کاهش شاخص سنجش مقاومت به انسولین(HOMA )، ضروری می باشد.
از آنجائیکه نسبت مایو اینوزیتول به دی کایرو اینوزیتول داخل پلاسمای خون 40:1 و در داخل مایع فولیکول تخمدان حدود 100:1 است. اگر این نسبت برهم بخورد، در پیام رسانی هورمون FSH اختلال بوجود آمده و بنابراین تخمک نارس و نابالغ تولید خواهد شد.
عوارض مصرف متفورمین
مصرف متفورمین سبب ایجاد عوارض گوارشی مانند:
- اسهال
- تهوع
- استفراغ
- نفخ شکم
می گردد. تجویز ترکیب مایو اینوزیتول و متفورمین، سبب:
- کاهش عوارض جانبی متفورمین
- بهبود کیفیت تخمک
می گردد.
فعالیت اپی مراز تحت تاثیر انسولین است. بنابراین وقتی میزان حساسیت به انسولین و یا میزان طبیعی انسولین بهم بخورد، اختلال در عمکرد اپی مراز بوجود می آید. بنابراین مقدار مایو اینوزیتول کمتر و جذب گلوکز که اصولا توسط مایو اینوزیتول انجام می شود، در سلول کمتر می شود و فرد مبتلا به PCOS مبتلا به دیابت می گردد.
مصرف ترکیب مایواینوزیتول و متفورمین در طول دوره درمان، می تواند به تحمل متفورمین در بیمارانی که تحمل کمتری نسبت به خوردن متفورمین دارند، کمک نمایند.
در مطالعه ایی که در سال 2013 بر روی 50 خانم مبتلا به PCOS انجام شد، به مدت سه ماه ، 2000 میلی گرم مایو اینوزیتول به همراه 200 میکروگرم فولیک اسید به منظور بررسی میزان هورمون ها و شاخص های مربوط به بارداری انجام گردید. پس از پایان سه ماه مشخص گردید که میزان LH/FSH ، سطح تستوسترون و انسولین بالای سرم کاهش پیدا کرد و چرخه قاعدگی به حالت طبیعی بازگشت.
نکته
میزان LH/FSH در خانم های مبتلا به , PCOS 2:1 و گاهی 3:1 می باشد. به این معنا که میزان هورمون ,LH 2 تا 3 برابر FSH می گردد . درحالیکه در خانم های سالم نسبت LH به FSH با هم برابر و حدودا 1:1 می باشد.
نتایج مطالعات
مطالعه دیگری در سال 2008 بر روی 20 خانم مبتلا به PCOS انجام شد، به مدت سه ماه، 2000 میلی گرم مایو اینوزیتول به همراه 200 میکروگرم فولیک اسید به منظور بررسی میزان هورمون ها و شاخص های مربوط به بارداری انجام گردید و نتایج بالا بدست آمد.
مطالعه ایی در سال 2017 بر روی 50 خانم مبتلا به PCOS به صورت دو گروه آزمایشی انجام گردید.
- به گروه اول 1500 میلی گرم متفورمین
- به گروه دوم 4 گرم مایواینوزیتول + 400 میکروگرم فولیک اسید
داده شد. نتایج بعد از 24 هفته (شش ماه) بررسی گردید. در هر دو گروه BMI، حساسیت به انسولین و چرخه قاعدگی بهبود یافته، این بدین معناست که مایواینوزیتول به اندازه متفورمین تاثیرگذاری مثبت دارد و از سویی عوارض جانبی متفورمین را نیز ندارد.
نکته
از سویی اگر متفورمین به همراه مایواینوزیتول مصرف گردد اثر هم افزایی داشته و همچنین اثرات جانبی متفورمین را نیز کاهش می دهد.
در سال 2017 ، تعداد 60 خانم مبتلا به PCOS مورد بررسی قرار گرفتند. به این صورت که:
- گروه اول 2000 میلی گرم مایواینوزیتول + 200 میکروگرم فولیک اسید (دو بار در روز)
- گروه دوم 500 میلی گرم متفورمین (سه بار در روز)
به مدت 6 ماه می دهیم. نتایج نشان داد گروه اول که مایواینوزیتول مصرف کردند میزان تستوسترون و) CRP پروتئینی که با افزایش التهاب
در بدن، افزایش میابد( ، کاهش یافت . (یعنی میزان تستوسترون و التهاب در بدن آنها با مصرف مایو اینوزیتول کاهش پیدا کرد).
در مطالعه ایی مبنی بر تحقیق بر روی 46 خانم مبتلا به PCOS و BMI>30 ، به مدت 24 هفته ، به نسبت 40:1 مایو اینوزیتول به دی کایرو اینوزیتول داده شد. نتایج پس از شش ماه نشان داد که میزان حساسیت به انسولین و عملکرد تخمدان در طی کاهش هورمون LH در نسبت LH/FSH ، و همچنین کاهش تستوسترون بدون هیچ عارضه جانبی مشاهده شد. بنابراین سیکل قاعدگی تنظیم و تخمک گذاری به صورت طبیعی انجام شد.
میزان 100:1 مایواینوزیتول به دی کایرو اینوزیتول در مایع فولیکولار، سبب بهبود کیفیت بلاستوسیت (سلول تخم) می شود.
افزایش بیش از اندازه دی کایرو اینوزیتول از دو طریق سبب افزایش تستوسترون می شود. در سلول های تکای تخمدان (Theca) ، سبب مداخله در عمکرد انسولین می شود و در سلول های گرانولوزا می تواند بعنوان مهار کننده آنزیم آروماتاز عمل نماید و افزایش آن، در هر دو حالت سبب افزایش تستوسترون گردد.
آروماتاز
آنزیمی که آندروژن ها یا هورمون های مردانه را به زنانه تبدیل می کند. لذا با مهار بیش از اندازه این آنزیم در طی افزایش غیر طبیعی دی کایرو اینوزیتول ، میزان هورمون مردانه در بدن خانم ها افزایش می یابد. سلول های فولیکول از دو گروه سلول تکا و گرانولوزا تشکیل شده اند.
در مطالعه ایی مشخص گردید که خانم هایی که از تنها کلومیفن سیترات جهت انجام تخمک گذاری استفاده کرده اند و نتیجه ایی نگرفته اند. پس از مصرف مایواینوزیتول به همراه کلومیفن سیترات در طی سه چرخه قاعدگی، مقاومت به کلومیفن سیترات کاهش پیدا کرد، همچنین سرعت میزان تخمک گذاری بالا رفت و بهبود در روند بارداری در این افراد مشاهده شد.
هنگامی که مایواینوزیتول و دی کایرواینوزیتول در دوز 40:1 (مشابه دوز در سرم خون یک خانم سالم) تجویز گردد. اثرات مثبت بیشتر و قابل ملاحظه ایی در زمینه بارداری مشاهده می گردد.
منابع
Inositols in Polycystic Ovary Syndrome: An Overview on the Advances. Fabio Facchinetti 1, Vittorio Unfer 2, Didier Dewailly 3, Zdravko A Kamenov 4, Evanthia Diamanti-Kandarakis 5, Antonio Simone Laganà 6, John E Nestler 7, Christophe O Soulage 8; Group of ‘Inositol in PCOS and Reproduction’. DOI: 10.1016/j.tem.2020.02.002