منیزیم چیست؟
منیزیم (Mg) یک ماده معدنی ضروری است که در بدن انسان به عنوان یک کوفاکتور با بیش از 300 واکنش بیوشیمیایی مورد نیاز برای حفظ هموستاز مورد استفاده قرار می گیرد.
عملکردهای بیولوژیکی منیزیم
عملکردهای بیولوژیکی منیزیم گسترده و متنوع است و شامل:
- تولید اسیدهای نوکلئیک
- دخالت در تمام واکنش‌های آدنوزین تری فسفات (ATP)
- تعدیل هر فعالیتی است که به واسطه غلظت کلسیم درون سلولی (مانند آزادسازی انسولین، انقباض عضلانی)
انجام می‌شود.
نقش کلیدی منیزیم
منیزیم نقش کلیدی در فعالیت:
- سیستم های روان اعصاب غدد
- مسیرهای بیولوژیکی
- انتقالی مرتبط با پاتوفیزیولوژی افسردگی
ایفا می کند. به عنوان مثال، تمام عناصر محور:
- لیمبیک
- هیپوتالاموس
- هیپوفیز
- قشر آدرنال
به منیزیم وابسته می باشند.
ارتباط بین منیزیم و اضطراب
شواهدی مبنی بر ارتباط بین منیزیم و اضطراب باعث افزایش علاقه به اثربخشی بالقوه مصرف منیزیم برای کاهش علائم اضطراب شده است. درمان‌های رایج ضد اضطراب دارویی برای اضطراب بالینی (به عنوان مثال، بنزودیازپین‌ها) اغلب با عوارض جانبی منفی متعدد برای بسیاری از بیماران مشخص می‌شوند.
بنابراین، شناسایی درمان‌های مؤثر جدید برای کاهش علائم اضطراب مفید است. یکی از اعمال منیزیم:
- کاهش اضطراب
- کاهش افسردگی
- کاهش درد پس از جراحی قلب
می باشد.
بــاي پــس عــروق کرونــري
بــاي پــس عــروق کرونــري يــک روش ترميــم عــروق اســت ً کــه معمولا در بيمــاران داراي آترواســکلروز در يــک يــا چنــد رگ کرونـر بـا بيـش از ٧٠ درصـد انسـداد يـا در مـوارد بيمـاري شــريان اصلــي کرونــر چــپ بــا انســداد ٦٠ درصــد بــه صــورت انتخابـي يـا اورژانسـي انجـام مـی شـود و حـدود 40 سـال اسـت كــه در جهــان پزشــكي انجــام مــي پذيــرد. در مقایســه بــا سـایر درمـان هـا، جراحـی عـروق کرونـر در:
- رفـع دردهـای آنژینـی
- افزایـش سـطح تحمـل فعالیـت
- افزایـش بقـاء
- بهبـود کیفیـت زندگــی فــرد
موثرتــر بــوده اســت. توســعه جراحــی قلــب و شـیوه هـای بـای پـس قلبـی ریـوی باعـث کاهـش میـزان مـرگ و میـر ایـن جراحـی هـا شـده اسـت امـا ایـن شـیوه ی درمانـی عــوارض جانبــی خــاص خــود را دارد. اگرچــه جراحــی قلــب منجـر بـه افزایـش امیـد بـه زندگـی و کیفیـت زندگـی بیمـاران رنــج کشــیده از بیمــاری هــای قلبــی عروقــی و قفســه ســینه مــی شــود ولــی هنــوز هــم پیامدهــای منفــی زیــادی دارد. مشـکلات بعـد از جراحـی قلـب مـی توانـد تأثیـر منفـی بـر طـول مــدت بهبــودی بیمــاران داشــته باشــد.
شواهد موجود بــاي پــس عــروق کرونــري
شــواهد اخیــر نشـان مـی دهـد کـه:
در بیـش از 75 درصـد از بیمـاران جراحـی قلـب بـاز مراقبـت هـای مناسـب وکافـی در اختیـار بیمـاران قـرار نگرفتـه و در نتیجـه بیمـاران تجربـه دردناکـی از زمـان بسـتری در بیمارسـتان داشـتند. عـوارض متعـددی بعـد از جراحـی قلـب وجـود دارنـد کـه از آن جملـه مـی تـوان بـه:
- عـوارض و اختـلالات قلبــی تنفســی
- اختـلالات نورولوژیــک
- اضطــراب و افســردگی
- اختـلالات خــواب
- عــدم تعــادل آب
- الکترولیــت
- اســیدوباز
- تغییــرات متابولیــک
- اختـلالات کلیــوی و گوارشــی
اشــاره کــرد.
فرآیند جراحــی پیونــد عــروق کرونــر
جراحــی پیونــد عــروق کرونــر ماننــد ســایر اعمــال جراحــی بــرای بیمــار اســترس زا بــوده و اضطــراب و افســردگی از جملــه اختـلالات مهـم و شـایع ایـن دسـته از بیمـاران اسـت کـه نقـش غیــر قابــل انــکاری در عملکــرد اجتماعــی، کیفیــت زندگــی و از ســرگیری فعالیــت روزانــه دارد. افســردگی اغلــب بــا اضطــراب همــراه اســت، اختـلالات مربــوط بــه اضطــراب از شــایعترین اختـلالات خلقـی موجـود در جمعیـت بـا شـیوع بالای 15 درصـد در طــول حیــات گــزارش شــده اســت.
اختلالات خواب درفرآیند جراحــی پیونــد عــروق کرونــر
اکثـر بیمـاران قلبـی عروقـی اختـلالات خـواب را بعـد از عمـل گــزارش مــی کننــد و ارتبــاط زیــادی بیــن اختـلالات خــواب و بیمــاری هــای عــروق کرونــر وجــود دارد. خــواب از نیازهــای فیزیولوژیــک بــوده و وجــود خــواب بــا کیفیــت بــرای حفــظ ســلامتی ضــروری اســت. بهبــود کیفیــت خــواب بیمــاران بــرای مدیریــت بهتــر دوره هــای بازتوانــی اهمیــت دارد.
نظرات محققان در ارتباط با جراحی پیوند عروق کرونر
محققان بيـان مـيكننـد كـه در تعـدادي از بيمـاران تحـت عمـل جراحــي قلبــي محروميـت از خـواب اغلـب عامـل خطـري براي ايجـاد دليريـوم پــس از جراحـي اســت. بـا توجـه بـه اثـرات زیان بـار دلیریـوم ماننـد تحریـک بیـش از حـد سـمپاتیک، عفونـت هـا ودیـس ریتمـی هـای قلبـی و تحمیـل هزینـه هـای بیشـتر بـه دلیل اقامـت طولانـی تـر بیمـار در بیمارسـتان، بهبـود کیفیـت خـواب بیمـاران امـری مهـم و ضـروری بـه نظـر مـی رسـد. عـدم تعـادل الکترولیتـی یکـی دیگـر از عـوارض شـایع بعـد از عمـل جراحـی بــاز قلــب اســت کــه معضــل مهمــی بــرای بیمــاران بــه شــمار مــی رود ایــن عــدم تعــادل شــامل:
- هایپوکالمــی
- هایپرکالمــی
- هایپوناترمـی
- هایپوکلسـمی
- هایپومنیزمـی
اسـت. هایپومنیزیمـی بعـد از جراحـی قلـب شـایع اسـت. سـطح سـرمی منیزیـم متعاقب عمـل جراحـی قلـب دسـتخوش تغییـرات زیـادی مـی شـود. بـه طـوری کـه آمـار هایپومنیزمـی پـس از بـای پـس قلبـی ریـوی بالـغ بـر 70 درصـد گـزارش شـده اسـت امـا بـه نظـر مـی رسـد کـه شـیوع ایـن مسـئله بیشـتر باشـد زیـرا سـطح منیزیـم سـرم در بیمـار مبتـلا بـه نقصـان منیزیـم مـی تواند طبیعـی باشـد.
الگوهای مختلف کاهش سـطح منیزیـم بـه دنبـال جراحـی عـروق کرونـر
در مـورد کاهـش سـطح سـرمی منیزیـم بـه دنبـال جراحـی عـروق کرونـر، الگوهـای مختلفـی مطـرح شـده اسـت کـه شـامل:
- رقیـق شـدن خـون (همودیلوشـن) بـه علـت بـای پـس قلبـی ریـوی
- پاســخ نورواندوکریــن بــدن بــه اســترس جراحــی
- افزایــش دفـع ادراری منیزیـم
- کاهـش سـطح سـرمی منیزیـم بعـد از عمـل جراحـی
- کاهـش منیزیـم داخـل سـلولی در حیـن عمــل و پــس از آن
متعاقــب هیپوکســی میــوکارد مــی باشــد. از علــل دیگرهایپومنیزمــی، ترکیــب منیزیــم یونیــزه بــا هپاریــن مــی باشــد. دیورتیــک هــا یکــی از عواملــی اســت کــه مــی توانــد عــلاوه بــر دفــع منیزیــم بــه دلیــل مهــار بازجــذب ســدیم موجــب تداخــل در بــاز جــذب منیزیــم نیــز شــود. اسـتفاده از فـرآورده هـاي خونـي سـيتراته يـا آلبوميـن هـم مـي توانـد باعـث كاهـش منيزيـم شـود. در هنـگام اسـتفاده از پمـپ قلبي-ريـوي غلظـت كلـي منيزيـم بـه علـت اولترافيلتراسـيون و هيدراته شـدن بـا آلبوميـن و سـاير فـرآورده هـاي خونـي كاهش مـي یابـد.
مکمل های خوراکی منیزیم
مکمــل خوراکــی منیزیــم میتواننــد علائــم مربــوط بــه طیفــی از بیماری ً هــا کــه احتمــالا ناشــی از کمبــود منیزیــم هســتند را بهبـود ببخشـد، از آن جملـه علائم میتـوان بـه:
- هایپومنیزمـی
- یبوســت
- دیــس ریتمــی
- نارســایی قلبــی
- توقــف حملــه حــاد آسـم
- دیابـت شـیرین
- فیبرومیالـژی
- هیپرتانسـیون
- سـردردهای میگرنـی
- کاهـش گرفتگـی عضلـه
- خسـتگی
اشـاره کـرد. در یـک مـرور نظـام منـد و متاآنالیـز کـه توسـط محققین انجـام شـد توصیـه بـه مصـرف منیزیـم خوراکـی در افراد مسـن مبتلا بـه بـی خوابـی شـد. بـا توجـه بـه آن کـه منیزیـم خوراکـی بسـیار ارزان و در دسـترس اسـت، شـواهد RCT ممکـن اسـت:
مصـرف مکمـل هـای خوراکـی منیزیـم را بـه میـزان کمتـر از 1 گـرم تـا سـه بـار در روز بـرای برطـرف کـردن علائم بـی خوابـی تاییـد کنـد.
نتایج
درمجمــوع بــر اســاس نتایــج مطالعــه مــروری حاضــر و نتایــج مطالعــات انجام شــده میتــوان نتیجه گیــری کــرد کــه:
بیمارانـی کـه کاندیـد جراحـی قلـب بازهسـتند بـه دلیـل وجـود ریســک فاکتورهــای متعــدد، افســردگی، اضطــراب و بی خوابــی در آنهــا شــیوع بالاتری دارد. از طرفــی دیگــر بــا توجــه بــه کمبــود منيزيــم، بازيافــت انــواع مختلفــي از نوروترانســميترها، از جملــه اســيدهاي آمينــه، نيتريــك اكســايد، نوروپپتيدهــا و سـايتوكين هـا تغييـر میابد. مصـرف مکمـل منیزیـم در ایـن بیمــاران میتوانــد یــک مداخلــه ارزشــمند باشــد. بــه نظــر میرســد کــه مصــرف مکمــل منیزیــم خاصیــت ضــد افســردگی و ضــد اضطــراب دارد و در کنــار ســایر درمانهــای اســتاندارد مکمــل منیزیــم میتوانــد کاربــرد داشــته باشــد.
اثربخشی منیزیم را در حین و بعد از پیوند عروق کرونر
اثربخشی منیزیم در حین و بعد از پیوند عروق کرونر (CABG) بر روی درد پس از عمل و عملکردهای تنفسی اندازه‌گیری شد و آن را با 2 داروی ضددرد معروف و پرکاربرد دیگر: کدئین و دیکلوفناک، یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی مقایسه کرد. (NSAID). بیماران به 3 گروه تقسیم شدند.
- در گروه A (50 نفر): منیزیم حین عمل، 2 گرم در 70 کیلوگرم، به صورت داخل وریدی تزریق شد و در 3 روز اول بعد از عمل ادامه یافت.
- در گروه B (50 نفر): کدئین 60 میلی گرم در 70 کیلوگرم به صورت خوراکی 4 بار در روز به مدت 3 روز تجویز شد.
- در گروهC (50 نفر)، دیکلوفناک سدیم، 75 میلی گرم، دو بار در روز به مدت 3 روز به صورت خوراکی داده شد.
نتیجه تحقیقات نشان داد که:
منیزیم می تواند یک درمان کمکی مفید برای درد بعد از پیوند عروق کرونر باشد. از این نظر، به ویژه در بیمارانی که مشکلات تنفسی دارند یا عدم تحمل به NSAID ها دارند، منیزیم می تواند انتخاب بهتری نسبت به NSAID ها و اپیوئیدها باشد.
منابع
Boyle, N.B., Lawton, C. and Dye, L., 2017. The effects of magnesium supplementation on subjective anxiety and stress-a systematic review. Nutrients, 9 (5), p.429
Faizi, F., & Sepandi, M. (2022). The Effect of Magnesium Oral Supplementation on Anxiety, Depression and Sleep Quality in Open Heart Surgery Patients: A Review Study. Iranian Journal of Systematic Review in Medical Sciences, 2 (1), 76-84