ارتباط بین ذخائر آهن بدن و آترواسکلروز

بیماری های ایسکمیک میوکارد امروزه به عنوان اصلی ترین عامل مرگ و میر در جوامع مختلف صنعتی و در حال پیشرفت تلقی می گردد.

 مهمترین وشایعترین اتیولوژی

• پدیده آترواسکلروز

است که بصورت روند طبیعی در همه مردم به درجاتی بروز می کند. در گروه های خاصی پدیده آترواسکلروز از سرعت و گستردگی بیشتری برخوردار است. روند بیماری زائی جدی بخود می گیرد. منجر ببروز ایسکمی میوکارد و حوادث مربوط به آن حتی در سنین پائین می گردد.

دلایلی که باعث تشدید بیماری ایسکمی میوکارد در گروه های خاصی می شود عبارت است از:

بسیاری از این عوامل مانند: فشار خون بالا، دیابت، سیگار و هیپرلیپیدمی کاملاً اثبات شده و بعنوان فاکتورهای خطر مهم تلقی می شوند.

عوامل موثر در پیشگیری از این بیماری عبارت است از:

برای نمونه میزان هموسیستئین سرم، فیبرینوژن سرم و همچنین ذخائر آهن بدن مورد بررسی قرار دادیم. در خصوص ذخائر آهن بررسی های اولیه گویای این نظر است که افزایش ذخائر بدن باعث تشدید بروز آترواسکلروز می شود. این نظریه نیز مطرح است که احتمالاً یکی از عوامل مؤثر در کاهش آترواسکلروز در دوره باروری زنان از دست دادن آهن به دلیل خونریزی ماهیانه است. پس با قطع عادت ماهیانه و افزایش ذخائر آهن این احتمال بیشتر می شود.

نحوه انجام تحقیق

برای انجام تحقیق از بیمارانی که بعلت بیماری کرونری حاد (انفارکتوس میوکارد یا آنژین ناپایدار) در بخش قلب بستری بودند. 80 بیمار به صورت تصادفی انتخاب گردید. پرسش نامه ای تهیه شد. اطلاعات از بیماران شامل : سن، جنس، سابقه بیماری ایسکمیک قلب، سابقه بیماری خونی، فشار خون بالا، دیابت، سابقه ترانسفوزیون خون، استعمال دخانیات و سابقه مصرف ترکیبات آهن در پرسش نامه ثبت گردید. برای تمام بیماران آزمایشات لازم شامل: قند، تری گلیسیرید، کلسترول، هماتوکریت، هموگلوبین، فریتین و آهن سرم انجام شد. همچنین درصد اشباع ترانسفرین جداگانه در خانم ها و آقایان محاسبه گردید.

ریسک فاکتورها چیست؟

بیماری های قلبی عروقی شایع ترین علت مرگ و میر در دنیاست. این پدیده توسط عواملی موسوم به ریسک فاکتورها تشدید می شوند. طبق تعریف، ریسک فاکتور یافته ای اپیدمیولوژیک است که در فرد یا افرادی از مراحل اولیه زندگی وجود دارد. در مسیر زندگی همراه با افزایش احتمال ایجاد یک بیماری خاص می باشد. این ریسک فاکتور می تواند رفتاری خاص مثل کشیدن سیگار، یک پدیده ژنتیکی مثل سابقه فامیلی مثبت، یافته ای آزمایشگاهی (کلسترول بالا ) و یا یک بیماری خاص مثل دیابت و یا هیپرتانسیون باشد. علیرغم پیشرفت های وسیع اخیر هنوز در آغاز قرن بیست و یکم بیماری های عروق کرونر اهمیت دارد.  عوارض متعدد خود را دارا هستند. به همین دلیل برنامه ریزی در جهت شناسایی و کنترل ریسک فاکتورها، ضروری است.

دلایل تشدید بیماری آترواسکلروز:

عواملی که قطعاً در تشدید آترواسکلروز نقش دارند. شامل: هیپرلیپیدمی، کشیدن سیگار، هیپرتانسیون، مقاومت به انسولین و دیابت ، چاقی و کمی تحرک فیزیکی، استرس های عصبی و منوپوز در زنان هستند. در طی سال های اخیر درخصوص نقش عواملی مثل هموسیستئین، فیبرینوژن، لیپوپروتئین a، عوامل التهابی و عفونی نیز مورد توجه و بررسی، قرار دارد.

رابطه میزان آهن سرم و حوادث آترواسکلروتیک عروق کرونر

مطالعات پراکنده ای درخصوص ارتباط میزان آهن سرم و حوادث آترواسکلروتیک عروق کرونر انجام و مشاهده شده است. کسانیکه دچار کاهش یا افزایش شدید میزان آهن سرم هستند. امکان دارد تأثیرات نامطلوب متفاوتی روی سیستم قلب و عروق را تجربه نمایند. آنمی فقر آهن از قدیمی ترین بیماری های شناخته شده توسط بشر است. ولی عوارض ناشی از افزایش آهن بدن با پیشرفت های پزشکی بخصوص در سال های اخیر مورد توجه قرار دارد. افزایش استفاده از ترانسفوزیون و همچنین افزایش طول عمرافراد از عوامل این مسئله است .

اورلود آهن

اورلود آهن  (Over Load) در بدن تظاهرات متعددی می تواند ایجاد کند. ولی شایعترین علت مرگ و میر در بیماران مبتلا به آن نارسائی قلبی است. تأثیر نامطلوب آهن در بخش های مختلف سلولی قلب خود را نشان می دهد که رسوب آهن در سلول های عضله قلب اولین آسیب قلبی ناشی از آهن را شروع می کند. یکی دیگر از تأثیرات نامطلوب آهن تولید رادیکال هیدروکسیل است. که از عوامل آسیب رسان به سلول های قلبی است و در حضور اورلود آهن (Over Load) میزان آن افزایش قابل توجهی پیدا می کند.

اورلود آهن  منجر به بیماری­هایی می شود؟

تغییرات فوق درنهایت منجر به بروز تابلوهای بالینی متفاوتی مثل کاردیومیوپاتی رستریکتیو، پریکاردیت و گاهی آنژین صدری با وجود عروق کرونر نرمال می گردد. اختلالات هدایتی و آریتمی های متفاوت نیز در این بیماران گزارش شده است. لازم به ذکر است که در سال های اخیر هماتوکریت بعنوان یک فاکتور خطر در بیماریهای عروق کرونر معرفی می شود. در مطالعات آزمایشگاهی دیدیم که هموگلوبین می تواند باعث محدود کردن فعالیت نیتریک اکساید خون شود. در مجموع با توجه به این مطالعه و چند مطالعه مشابه درگذشته به نظر نمی رسد تغییرات ذخایر آهن سرم در محدوده نرمال یا اندکی کمتر و بیشتر از حد نرمال تأثیر قابل توجهی در تشدید پدیده آترواسکلروز دارد. ولی به احتمال زیاد تغییرات قابل توجه در آهن سرم به مدت طولانی می تواند در تشدید این پدیده نقش دارد.

منبع:

خسروی، احمد، حسن زاده دلویی، مهدی، و حبیبی مود، فرزانه. (1384). ارتباط بین ذخایر آهن بدن و آترواسکلروز. افق دانش، 11(3)، 27-31. SID. https://sid.ir/paper/68437/fa