بهبود اختلال خواب با قرص جوشان منیزیم
اختلالات روانپزشکی، به ویـژه اضـطراب و افسـردگی، در سالمندان شایع است. در این مقاله به بهبود اختلال خواب با قرص جوشان منیزیم خواهیم پرداخت.
- افسردگی
- اضطراب
- اختلال حافظـه
- احساس تنهایی
- انزواي اجتماعی
15 تـا 25 درصـد سالمندان را مبتلا می سـازد . اخـتلالات خـواب و بـه طـور مشـخص بـیخـوابی، نیـز در سـالمندان شـایع اسـت و بیشـتر سالمندانی که سلامت مناسبی ندارند، به دلایل مختلـف دچـار اختلال خواب هستند .
شیوع اختلالات خـواب در سنین مختلف
شیوع اختلالات خـواب بـا افـزایش سن بیشتر می شود و 42 درصد سالمندان در به خواب رفتن یـا در خواب ماندن مشـکل دارنـد. در پژوهشی برآورد شـد کـه بـیش از 40 تـا 50 درصـد بزرگسـالان بـالاي 60 سـال دچـار بیخوابی هستند . به نظر میرسـد بـین بـیخـوابی و برخـی اختلالات روانپزشکی ارتباط دوسویه اي وجود دارد و هر یک ممکن است به بروز دیگري بیانجامد.
- افزایش سن
- کیفیـت زنـدگی
- سـلامت عمـومی افـراد
تغییر می کند و البته، تمام این تغییرات جزء الزامی روند طبیعی افزایش سن نیستند؛ بلکه گاه شرایط زیستی نامناسب همراه بـا افـزایش سـن بـه:
- کـاهش کیفیـت زنـدگی
- سـلامت عمـومی سالمندان
منجر میشـود.
تغییـر در کیفیـت زنـدگی مـرتبط بـا سلامت نامناسب
تغییـر در کیفیـت زنـدگی مـرتبط بـا سلامت نامناسب، با افزایش بیماري هاي جسمی و روانی، خطر مرگ ومیر و افزایش استفاده از خدمات درمانی مرتبط است. ممکن است برخی از بیمـاري هـاي شـایع در سـالمندي، مانند بیخوابی، قابل اجتناب باشند و بتـوان از آنهـا پیشـگیري کرد.
کمبود منیزیم در سالمندان
کمبود منیزیم نیز در سالمندان شایع است. منیـزیم از نظـر فراوانی، چهارمین کـاتیون موجـود در بـدن و دومـین کـاتیون درون سلولی است و در بیش از 300 واکـنش حیـاتی در بـدن شرکت مـیکنـد . منـــیزیم کوفـاکتور اساسـی بسـیاري از واکنش هاي آنزیمی، به خصـوص واکـنش هـایی اسـت کـه در سوخت وساز انرژي و ساخت انتقـال دهنـده هـا شـرکت دارنـد. کمبـود منیـزیم در انسـان و حیــوانات ممکـن اسـت بـه اختلالات عصبی، ماننـد:
- تحریـک پـذیري
- اخـتلالات چرخـه
- طیـف گسـترده اي از نشـانه هـاي خواب و بیداری
- تـــشنج روانی
از بیحالی خفیف تا تحلیل کامل توانایی هاي شناختی، منجر شود.
افزایش سن در مقدار منیزیم بدن
با افزایش سن، مقدار کل منیزیم بدن، به علت کاهش توده استخوانی کـه مهـمتـرین مخـزن منیـزیم بـدن اسـت، کـاهش می یابد. تغییرات ناشی از افـزایش ســـن در متابولیسـم منیـزیم شــامل:
- کــاهش دریافـت منیـزیم
- کــاهش جــذب روده اي
- افـزایش دفـع بــا ادرار و مــدفوع
اسـت. تمـام ایــن تغییـرات نشان دهنده افزایش خطر کمبود منیزیم همراه بـا افـزایش سـن است و بـه نظـر مـی رسـد کـه در ایـن میـان، کـاهش دریافـت منیزیم، علت اساسی کمبود منیزیم وابسته به سن است.
دست یافته های پژوهش
پژوهش حاضر با توجه به خطر کمبود منیزیم در سالمندان و با توجه به یافته هاي پژوهش هاي پیشـین کـه تـأثیر احتمـالی منیزیم بر اختلالات روانی و اختلالات خـواب را گزارش کرده اند، بـا هـدف بررسـی اثـر مکمـل قرص جوشان منیـزیم بـر سلامت عمومی سالمندان دچار بیخوابی انجام شد. یافته ها نشان داد مکمل قرص جوشان منیزیم می تواند:
- نشانه هاي افسردگی
- نشانه هاي اضطراب
- اختلالات خواب
را کاهش دهد. همچنین مکمل قرص جوشان منیزیم مـی توانـد باعـث کـاهش غلظت کورتیزول سرم شود. با وجود روند افزایشی در غلظـت منیزیم سرم، این تغییر از نظر آماري معنی دار نبـود کـه ممکـن است به علت زمان کوتاه مداخله باشد. گفتنی اسـت دو گـروه در شروع و پایان پژوهش از نظر ویژگیهاي پایه:
- تـن سـنجی
- دریافت ریزمغذي هـا
بـا یکـدیگر تفـاوت آمـاري معنـی داري نداشتند.
دست آوردهای دانشمندان در پژوهش حاضر
از آنجا که 99 درصد منیـزیم بـدن در اسـتخوان و بافـت نرم وجود دارد، بررسی بالینی وضعیت منیزیم مشکل است. در حال حاضر به صورت چالشی براي آزمایشگاه هاي بـالینی در آمده است. با توجه بـه ایـن کـه هنـوز آزمـون اسـتاندارد طلایی براي بررسی وضـعیت منیـزیم وجـود نـدارد، غلظـت منیزیم سرم به عنوان استاندارد بررسی وضعیت منیـزیم تعیـین شده است.
نتایج پژوهش های محققین
در پژوهش هاي محققین، بر اثر مقادیر متفاوت مکمل منیزیم، تغییر معنی داري در سطح منیزیم سرم در گروه مـداخلـــه نسبت بــه شاهــد گزارش شــده است. پژوهش دیگري در بررسی اثر مکمل منیزیم بـر کـاهش فشار خون در بیماران دیابتی مبتلا به پرفشاري خون، نشـان داد طی چهار ماه دریافت مکمل منیزیم به میـزان 450 میلـی گـرم، غلظت منیزیم سرم در گروه مداخله در مقایسه با گروه شـاهد، به تدریج افزایش یافت و در ماه سوم به حد معنی دار رسید. به نظر می رسد در پژوهش حاضر، مدت زمان براي مشاهده تغییر معنی دار کافی نبود، اما آثار بالینی آن مشهود بود.
نقش کوفـاکتوري منیـزیم
بـا توجه به نقش مهم کوفـاکتوري منیـزیم، عـدم تغییـر معنـی دار سطح منیزیم سرم را میتوان بـه مکانیسـم هـاي هومئوسـتاتیک بدن به منظور تنظیم دقیق سطح کوفاکتورها نسبت داد. با اینکه ورود منیزیم به مغز، پس از تزریق سیاهرگی، اثبات شده است، انتقال منیزیم از سد خونی-مغزي با انتقال فعال و صرف انرژي صورت میگیرد که بـه افـزایش غلظـت مغـزي منیـزیم نسبت به سرم منجر می شود. بنابراین نمی تـوان از غلظـت منیزیم سرم براي پیش بینی تغییـر منیـزیم مغـزي اسـتفاده کـرد. از آنجا که سیستم انتقال فعال به حضـور منیـزیم وابسـته است، منطقی به نظر میرسد که علیرغم عـدم تغییـرمحسـوس سطح منیزیم سرمی، تجـویز قرص جوشان منیـزیم باعـث فعـال شـدن انتقـال منیزیم از سد خونی- مغزي شود. هـمسـو بـا پـژوهش حاضـر، پـژوهش دیگـري نشـان داد دریافت مکمل قرص جوشان منیزیم به کاهش کورتیزول در نیمه اول خواب منجر می شود . پژوهشی که به بررسـی اثـر تزریـق سـیاهرگی سـولفات منیزیم در مقابل دارونما پرداخت، ناهمسو بـا یافتـه پژوهش بالا نشان داد:
پس از تزریـق کـاتیون منیـزیم طــی شــب میــزان ترشــح هورمــون آدرنوکورتیکوتروپیــک ACTHکاهش یافت، ولی در ترشح کـورتیزول، هورمـون رشد، پرولاکتین و ملاتونین تغییري دیـده نشـد.
مشکلات پژوهش مورد اشاره
یکـی از مشکلات پژوهش مورد اشاره، اسـتفاده از محلـول گلـوکز بـه همراه کاتیون منیزیم در گروه مداخله بود که بـا توجـه بـه اثـر هیپوگلیسمی بر افزایش ACTH و ترشح هورمـون آزادکننـده کورتیکوتروپین، تحلیل یافته ها را مشکل می سازد. یک مکانیسم محتمل در توجیه کاهش غلظت کـورتیزول سرم به دنبال مصرف مکمل منیزیم، اثر:
- آنتاگونیستی منیزیم بـر گیرنده NMDA
- آگونیسـتی آن بـر گیرنـده GABA
- محور هیپوتـالاموس- هیپـوفیز- غـده فـوق کلیـوي (HPA 4 )
- غدد درون ریز
است. در این مسـیر، بـا کـاهش فعالیـت HPA، مکانیسم تنظیمی کاهش سطح کورتیزول سرم فعال مـیشـود. گفتنی است آنتاگونیست هـاي NMDA نیـز مـی تواننـد باعـث کاهش فعالیت HPA شوند. به خوبی مشخص شده است که غلظت کورتیزول بیش از سایر هورمون ها با استرس هاي جسمی یا روانی افزایش می یابد.
تاثیر استرس مزمن
استرس مزمن باعث افزایش آزادسازي:
- کاتکولامین ها
- کورتیکواستروئیدها
می شود که سطح منیزیم درون سـلولی را کاهش می دهند. افسردگی مـزمن نیـز بـا تخریـب هیپوکامـپ مرتبط است که به طور معمول با افزایش ترشح کورتیزول طـی دوره اسـترس همـراه اسـت. اسـتروئیدها، بــه طــور مسـتقیم و غیرمســتقیم، بــر هیپوکامــپ اثــر منفــی دارنــد و افــزایش گلوکوکورتیکوئیدها با مرگ نورون ها مرتبط اسـت. بنـابراین گلوکوکورتیکوئیدها می توانند علت یا تشـدیدکننده تغییـرات سـلولی مـرتبط بـا تخریـب هیپوکامـپ و ایجادکننـده طیـف گسترده اي از بیماري هاي روانی باشند. ممکن است بتوان این روند کاهشی کورتیزول را با توجه به عملکـرد قرص جوشان منیـزیم در:
- کاهش اضطراب
- کاهش افسردگی
- خاصیت تثبیت کننـدگی خلـق وخوي
آن توجیه کرد.
نتایج مطالعات حاضر
در مطالعه حاضر، جسمانی سازي در گروه مداخلـه نسـبت به شاهد کاهش داشـت. جسـمانی سـازي پدیـده بـالینی بسـیار شایعی اسـت کـه در مـورد تعریـف آن توافـق کـاملی وجـود ندارد. لیپووسکی جسمانی سـازي را تمایـل بـه تجربـه و بیـان نشانه ها و زجر جسمی توجیه نشده با یافته هاي آسیب شـناختی، انتساب آنها به ناخوشی جسمی و جستجـوي کمـک طبـی بــراي آنهـا مــیدانـد. بــا توجـه بــه نبـود بررسـی هــاي اختصاصی، به ویژه کارآزمـایی هـاي بـالینی تصـادفی، در ایـن مورد، فرضیه هاي متعددي براي توجیه کاهش این نشانه هـا در گروه مداخله به نظر میرسد. از جمله ممکن است این کـاهش نتیجه بهبود نشانه هاي بیماريهاي همراه، از جملـه:
- افسـردگی
- اضطراب
- بیخوابی
بر اثر مصرف مکمـل قرص جوشان منیـزیم باشـد؛ یـا منیزیم به عنوان:
- مهارکننده فیزیولوژیک کلسـیم
- داراي خاصـیت گشـادکنندگی عــروق
در بهبـود نشـانه هــاي گرفتگی عضلانی نقش داشته باشد. پژوهش حاضر نمی توانـد سازوکار مشخصـی بـراي یافتـه هـاي بـه دسـت آمـده در زمینـه جسمانی سازي ارائه دهد. براي این امر کارآزمایی هـاي بـالینی تصادفی دوسو کوري لازم اسـت کـه اختصاصـاً تـأثیرمکمـل قرص جوشان منیزیم بر شکایت هاي جسمانی را بررسی کند. میـان سـطح منیـزیم سـرم و خـواب مرحلـه (REM )، تـون ماهیچـه اي و حرکـات سـریع چشـم ارتباط وجود دارد. سطح سرمی منیزیم بـا خـواب فعال و خواب آرام نیز مرتبط بـود و بـا:
- افـزایش سـطح منیـزیم ســرم
- خــواب آرام افـزایش
- خــواب فعـال
کــاهش یافـت.
مهـمتـرین اثـر مکمـل قرص جوشان منیـزیم
پژوهش دیگـر نشـان داد مهـمتـرین اثـرمکمـل قرص جوشان منیـزیم، افزایش توان دوكه اي خـواب در دوره هـاي Non- REM و تغییر توان امواج دلتـا در مرحلـه سـوم خـواب بـود. هـمچنـین افزایش خواب با امواج آهسته مهمتـرین تـأثیر مکمـل قرص جوشان منیـزیم برشمرده شده است. پژوهش دیگر نشـان داد رونـد درمـان بــا مکمـل قرص جوشان منیـزیم اثـر مفیـدي بــر توانـایی بازسـازي فعالیت هاي بدن به وسیله خواب دارد. بر اساس پژوهش حاضـر، دریافـت مکمـل منیـزیم باعـث کاهش نشانه هاي افسردگی و اضطراب میشود.
تـأثیر مثبـت مکمـل منیـزیم بـراي درمـان افسردگی
همسو بـا ایـن یافته، پژوهشی تـأثیر مثبـت مکمـل منیـزیم بـراي درمـان افسردگی در سـالمندان مبـتلا بـه دیابـت نـوع II را معـادل 50 میلـی گـرم ایمـیپـرامین گـزارش کـرد. بـر پایـه بررسـی هـاي انجام شده، پژوهش نامبرده نخستین و تنها پژوهش بدون ابهـام با آزمودنی هاي انسانی است که در مورد تأثیر درمـانی منیـزیم بر افسردگی انجام شده است. یک پژوهش دیگـر نیـز نشان داد دریافت رژیم فقیر از منیزیم در مقایسه با رژیم کنترل، به مـدت چنـد هفتـه باعـث کـاهش تحرك و رفتار شبه افسردگی در رت شد.
مصـرف رژیم فقیر از منیزیم
هـمچنـین مصـرف رژیم فقیر از منیزیم در مرحله دوم پژوهش نامبرده باعث بروز رفتار مرتبط با اضطراب و افسردگی در رت شد. این نشانه ها با درمـان هـاي ضداضـطراب و افسـردگی رفـع شـد. پژوهش دیگري نشان داد رفتار شبیه افسردگی و اضطراب در رت هاي دچار کمبود منیزیم به کمبود منیزیم اریتروسیت و پلاسما منتسب اسـت و امـلاح منیـزیم بـه تنهـایی یـا همـراه بـا ویتامین 6B باعث افزایش سطح منیزیم پلاسما و اریتروسیت ها شده، اثـر ضدافسـردگی و ضداضـطراب دارد . در دیگـر پژوهش ها نیز نشان داده شد که اسـترس سـبب کـم تحرکـی و رفتار شبه افسردگی در رت و موش می شود. درمان این رت ها با منیزیم به افزایش غلظـت منیـزیم سـرم و کـاهش افسـردگی می انجامد . در پژوهشی دیگر، دریافـت مکمـل منیـزیم و پیریدوکسین در 25 بیمار مبتلا به اضطراب، افسردگی و صـرع به کاهش این نشانه ها منجر شد.
نتایج
به طور کلـی، یافتـه هـاي به دست آمـده از کارآزمـایی هـا و نوروبیوشـیمی منیـزیم نشـان می دهد که ممکن است بتوان از قرص جوشان منیزیم براي درمان افسـردگی در انسان استفاده کرد . سازوکار تأثیر قرص جوشان منیزیم بر اختلالات روانی را می توان به این صورت توجیه کرد که عملکرد بیش از 325 آنـزیم، از جملـه آنـزیم هـاي مغـزي، بـه منیـزیم وابسـته اسـت. کمبـود منیـزیم بازیافت انواع مختلفی از انتقـال دهنـده هـا، از جملـه اسـیدهاي آمینه، نیتریک اُکساید، نوروپپتیـدها و سـایتوکین هـا، را تغییـر می دهد. بسیاري از عملکردهـاي مغـزي در حضـور اسـیدهاي آمینه تحریکی گلوتامات و آسپارتات، و بر روي گیرنده هـاي NMDA انجـــام مـــی شـــود کـــه در انتقـــال الکتریکـــی در سیناپس هاي مغزي نقش دارند . پایه یـادگیري، حافظـه و افسردگی، انتقـال الکتریکـی در گیرنـده هـاي NMDA اسـت.
منیزیم مهارکننده فیزیولوژیک کلسیم
منیزیم مهارکننده فیزیولوژیک کلسیم است و کمبود آن براي سلول هاي عصبی زیان آور اسـت. کمبـود منیـزیم باعـث اشـکال در بازشـدن کانـالهـاي کلسـیمی متصـل بـه NMDA میشود. جایگاه هدف اتصال انتقال دهنـده عصـبی گلوتامـات، گیرنده هاي NMDA، کانالهاي یونی کلسـیم و منیـزیم، و بـه مقدار کمتر، کانالهاي یونی کلسیم-روي هستند. در پتانسـیل استراحت طبیعی، منیزیم کانال هاي یونی دریچه دار گلوتامـات را مهار و کانال یونی گیرنده NMDA را تنظیم میکند . برخی داروها، مانند ممانتین و کتامین ، از این عملکرد منیزیم تقلید می کنند و هر دو در بهبود افسردگی نقش مثبت دارند. مکانیسم پیشـنهادي بـراي افـزایش اضـطراب ناشـی از کمبـود منیزیم، افزایش ساخت اپی نفرین است.
درمان اضطراب با دریافت منیزیم
اضـطراب بـا دریافـت منیــزیم و تــورین قابــل درمــان اســت . تــورین عامــل حفظ کننده منیزیم است و تأثیر آن بر تنظیم هومئوستاز منیـزیم از راه پایدارکردن غشاء، اتصال بـا منیـزیم و کـاهش cGMP انجام می گیرد. بر اساس مطالعـه حاضـر، دریافـت مکمـل قرص جوشان منیـزیم ممکـن است با تأثیر بر برخی شاخص هاي سلامت روانی و بیخوابی، باعث افزایش سلامت روانی در سالمندان مبـتلا بـه بـی خـوابی شود.