مشكلات دهان و دندان در ديابت
متاسفانه دیابت بیماری‌ای است که موجب آسیب به اعضای مهم بدن می‌شود و به دنبال همین موضوع این بیماری دشمن سخت لثه و دندان نیز هست. احتمال عدم ترمیم زخم و به دنبال آن بروز عفونت پس از درمان در افرادی که دیابت کنترل نشده دارند بالاست. و همین موضوع در افرادی که سیگار می‌کشند و دیابت دارند شایع‌تر نیز هست. مشکلات دهان و دندان در دیابت به شرح زیر است:
مشكلات دهان و دندان در ديابت
مشکلات دهان در دیابت:
در این قسمت علائم مبتلایان به دیابت، دهان که یکی از مشکلات دهان و دندان در دیابت است، به شرح زیر است:
- ترک گوشه لب ها در اثر کاهش ترشح بزاق و خشکی دهان
- قرمزي شديد مخاط دهان، احساس سوزش زبان و مخاط دهان و تغيير حس چشايي
- وجود پرزهاي قارچي شكل زبان
- كنگره كنگره شدن جاي دندان ها در كنار زبان
- بزرگي زبان، ضخيم و شيار دار شدن آنها
- درد زبان
- تغيير در فلورميكروبي دهان مثل افزايش كانديدا آلبیكانس كه خود موجب ترك گوشه لب ها و ايجاد برفك مي شود.
مشكلات دهان و دندان در ديابت
مشکلات دندان در دیابت:
در این قسمت علائم مبتلایان به دیابت، دندان که یکی از مشکلات دهان و دندان در دیابت است، به شرح زیر است:
- افزايش حساسيت دندان ها به ضربه به ويژه در ناحيه اتصال لثه به دندان
- درد دنداني بدون وجود پوسيدگي
- تخريب ميناي دندان و افزايش پوسيدگي دندان ها
- زخم هاي ناشي از تحريك دندان مصنوعي در افرادي كه ديابت آنها كنترل نشده است
مشکلات لثه در دیابت:
در این قسمت علائم مبتلایان به دیابت، لثه که یکی از مشکلات دهان و دندان در دیابت است به شرح زیر است:
- خونريزي لثه به علت تغييراتي كه در عروق لثه پديد مي آيد.
- هيپرتروفي لثه با قرمزي شديد و تورم.
ژنژیوایتیس و پریودنتایت، بیماریهای التهابی بافت لثه هستند. شخص مبتلا به پریودنتایتیس با از دست دادن استخوانهای پشتیبانی کنندۀ دندان نهایتاً دندانهای خود را از دست خواهد داد. کنترل ضعیف دیابت یک عامل خطر بسیار جدی برای بیماری پریودنتایتیس است و از سوی دیگر ژنژیوایتیس و پریودنتایتیس اولین علائم بیماری دیابت محسوب می شوند. مراقبت های بهداشتی صحیح از دهان برای بیماران دیابتی بسیار مهم است و معاینه منظم دندانها توسط متخصص می تواند به تشخیص زودهنگام مشکلات دهان و دندان در این بیماران کمک کند. در التهاب مزمن لثه، ساختارهای پشتیبان دندان (استخوان آلوئولار و الیاف پریودنتال) تخریب می شوند. این بیماری به دلایل گوناگونی می تواند حادث شود. باکتریهای بی هوازی و گاهی ویروس ها همراه با فاکتورهای خطر دیگر نظیر سیگار، دیابت و افسردگی، وضعیتی را ایجاد می کند که فرد را مستعد ابتلا به التهاب لثه می نمایند. پاسخ ضد التهابی سیستم ایمنی بیمار به باکتریها سبب تخریب بافت می شود و این حالت در التهاب مزمن لثه اتفاق می افتد.
تشخیص ژنژوایتیس مزمن از التهاب مزمن لثه امری بسیار مهم است. ژنژوایتیس مزمن یک واکنش التهابی بسیار شایع است که در بافت لثه در پاسخ به تجمع پلاک های دندانی ایجاد می شود. ادامه این حالت می تواند به پریودنتایتیس منجر شود، اما ادامۀ ژنژوایتیس مزمن الزاما به پریودنتایتیس نمی انجامد. تظاهرات کلینیکی ژنژوایتیس می تواند به دلایل سیستمیک تغییر یابد. این عوامل می تواند کنترل ضعیف دیابت باشد که در پاسخ به پلاک ها ی دندانی بیشتر بافت لثه را تحت تأثیر قرار می دهد.
ارتباط دیابت با ژنژوایتیس و پریودنتایتیس در مشکلات دهان و دندان در دیابت:
اگر چه پریودنتایتیس یکی از عوارض شناخته شده دیابت است اما افراد دیابتی که بیماریشان را بخوبی کنترل می کنند و بهداشت دهان و دندانشان را رعایت می کنند در معرض افزایش خطر ابتلا به پریودنتایتیس نیستند. اگر چه استعداد ابتلا به پریودنتایتیس چنانچه کنترل ضعیفی بر بیماری دیابت خود داشته باشند، بطور مشخص افزایش می یابد، بخصوص اگر فرد سیگار استعمال کند. شواهد اخیر اپیدمیولوژیک نشان می دهد که شیوع دیابت در بیمارانی که به پریودنتایتیس مبتلا هستند، ۲ برابر نسبت با سایرین است.
از آنجائیکه دیابت سالها قبل از تشخیص در بیمار وجود دارد، دندانپزشکان اولین متخصصانی هستند که می توانند علائم کلینیکی هشدار دهندۀ دیابت را در بیماران تشخیص دهند. همچنین در مورد میزان موفقیت بیمار در کنترل دیابت با توجه به علائم موجود در دهان و دندان بیمار نظر دهند.
این علائم عبارتند از:
- التهاب لثه مقاوم بعد از درمان استاندارد پریودنتال (جرم گیری بالا و زیر لثه، روش های بهداشتی و مراقبتی از دهان)
- پاسخ شدید التهابی لثه به پلاک و پرولیفراسیون بافت لثه در لبه ها
- ادامۀ از دست دادن استخوان آلوئولار علی رغم درمان پریودنتایتیس
- پریودونتاتیس پیشرونده و شدید در افراد ۲۰ تا ۴۵ ساله (پاکت های پریودونتال عمیق، افزایش بی ثباتی دندان و حرکت دندانها، افزایش فاصله بین دندانها و شواهد رادیولوژیکی نشاندهندۀ پیشرفت ضایعات استخوانی است
- تشکیل آبسه های پریودنتال خود بخودی.
چگونه دیابت سبب افزایش خطر پریودونتایتیس در افراد دیابتی می شود؟
گلیکوزیله شدن محصولات نهایی و رسوب بروی بافتها در نتیجه افزایش قند خون می تواند فنوتیپ ماکروفاژها و سایر سلولها را از طریق گیرنده های اختصاصی سطح سلول تغییر دهد. ماکروفاژها سلولهای کلیدی در ایجاد بیماریهای پریودنتایتیس هستند. زیرا آنها با تولید طیف وسیعی از سیتوکین ها سبب ایجاد بیماری پریودنتایتیس می شوند. آنها همچنین بروی پاسخ التهابی، متابولیسم فیبروبلاستها و لیمفوسیتها و تحریک بازجذب استخوان از طریق پروستوگلندینE2 تأثیرمی گذارند. بنظرمیرسد گلیکوزیله شدن بیش از حد محصولات نهایی سبب تغییر ماکروفاژها به سلولهایی با فنوتیپ مخرب، تولید ستیوکین های پیش التهابی به شکل غیر قابل کنترلی می شوند.
عملکرد نوتروفیل ها که اولین سدهای دفاع سلولهای بافت لثه و استخوان اطراف دندان ها هستند در افراد دیابتی کاهش می یابد. بنابراین مکانیسم دیگری که باعث افزایش خطر ابتلأ به پریودنتاتیس می شود می تواند این مسئله باشد.
آیا ارتباطی بین ابتلا به پریودنتاتیس و توانایی کنترل دیابت وجود دارد؟
در حالیکه پریودنتایتیس یکی از عوارض شناخته شدۀ کنترل ضعیف بیماری دیابت محسوب می شود، خود آن نیز سبب ایجاد اختلالات متابولیکی در کنترل دیابت می گردد. این فرآیند بر اثر آزاد شدن یک واسطۀ سیستمیک (ستیوکین های التهابی نظیر TNF-α از لثه های مبتلا به پریودنتایتیس و در معرض قرار گرفتن ارگانیسم های گرم منفی انجام می شود .
بیماران چه اقداماتی می توانند انجام دهند؟
افراد مبتلا به دیابت باید مراقبت های بهداشتی ویژه ای در مورد دهان و دندان خود انجام دهند که این کار شامل مسواک زدن و کشیدن نخ دندان است. استفاده از مسواکهایی که در فواصل بین دندانها وارد می شود می تواند تا حدی سبب بازگشت بیماری ژنژیوایتیس شود. استفاده از دهان شویه های کلروهگزیدین یا ژل کلروهگزیدین دوبار در روز (مستقل از مصرف خمیر دندان استفاده شود، چون کلروهگزیدین با خمیر دندان غیر فعال می شود) می تواند سبب کنترل بسیاری از انواع شدید ژنژیوایتیس گردد. بیماران با مشورت با دندانپزشک می توانند از مدت زمان استفاده ازکلروهگزیدین مطلع گردند. مراقبت های دندانپزشکی برای بررسی و محافظت از سلامت بافت لثه و تأمین درمانهای مورد نیاز هر شش ماه یکبار برای افراد دیابتی ضروری است. گروه مراقبین دیابت باید بیماران دیابتی را که به ژنژیواتیس یا پریودنتایتیس مبتلا هستند به دندانپزشک مراجعه دهند تا در صورت نیاز به درمانهای پیشرفته به متخصص لثه معرفی شوند.