• مقدمه‌ای بر درمان آرتروز و آرتریت؛ نقش مکمل‌ها در بهبود سلامت مفاصل

• آرتریت؛ التهاب مفاصل با علل مختلف

• آرتروز؛ تخریب تدریجی مفاصل در اثر فرسایش

• تفاوت آرتروز و آرتریت؛ دو مسیر متفاوت، یک درد مشترک

• رویکردهای درمانی برای آرتروز و آرتریت

• نقش مکمل‌های غذایی در سلامت مفاصل و مدیریت آرتروز

• مکمل گلوکزامین ام‌پلاس؛ ترکیبی جامع برای حمایت از مفاصل

• جمع‌بندی

مقدمه‌ای بر درمان آرتروز و آرتریت؛ نقش مکمل‌ها در بهبود سلامت مفاصل

آرتروز و آرتریت از جمله شایع‌ترین مشکلات مفصلی هستند که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این دو اصطلاح اغلب به اشتباه به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، در حالی که هر کدام به دو وضعیت کاملاً متفاوت با مکانیزم‌ها و روندهای بالینی متمایز اشاره دارند. شناخت دقیق تفاوت آرتروز و آرتریت، نحوه ایجاد آن‌ها، علائم مربوط و روش‌های درمانی هر کدام، نقش مهمی در انتخاب رویکرد درمانی مناسب ایفا می‌کند.

آرتریت؛ التهاب مفاصل با علل مختلف

واژه «آرتریت» به معنای التهاب مفصل است و یک اصطلاح کلی برای بیش از ۱۰۰ نوع بیماری التهابی مفصل به شمار می‌آید. آرتریت ممکن است یک یا چند مفصل را درگیر کند و معمولاً با درد، سفتی، تورم و کاهش دامنه حرکتی همراه است. بسته به نوع آرتریت، مکانیسم‌های پاتولوژیک متنوعی در ایجاد آن نقش دارند:

• آرتریت روماتوئید

آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی سیستمیک است که طی آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت مفصلی، به ویژه غشای سینوویال، حمله می‌کند. این واکنش التهابی مزمن باعث تخریب غضروف، ساییدگی استخوان و ناتوانی عملکرد مفصل می‌شود.

• نقرس

نقرس ناشی از تجمع کریستال‌های اسید اوریک در فضای مفصل است. اسید اوریک محصول نهایی متابولیسم پورین‌ها در برخی مواد غذایی است. افزایش غلظت اسید اوریک در خون باعث تشکیل کریستال‌های سوزنی‌شکل می‌شود که در مفصل رسوب کرده و التهاب و درد ناگهانی و شدید ایجاد می‌کنند.

• آرتریت عفونی

در این نوع آرتریت، میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا مانند باکتری، ویروس یا قارچ به داخل مفصل نفوذ کرده و واکنش التهابی شدیدی ایجاد می‌کنند. این شرایط نیازمند درمان فوری با آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدویروسی است.

آرتروز؛ تخریب تدریجی مفاصل در اثر فرسایش

آرتروز (Osteoarthritis) یک بیماری دژنراتیو مفصل است که به دلیل فرسایش تدریجی غضروف مفصلی ایجاد می‌شود. این بیماری شایع‌ترین نوع اختلال مفصلی در جهان است و بیشتر در سنین بالا بروز می‌کند.

مکانیسم بروز آرتروز:

غضروف مفصلی به عنوان سطح لغزنده و ضربه‌گیر بین استخوان‌های مفصل عمل می‌کند. با گذشت زمان یا بر اثر عوامل مستعدکننده، این غضروف تخریب شده و از بین می‌رود. با ناپدید شدن غضروف، استخوان‌های دو سر مفصل مستقیماً با هم تماس می‌یابند که باعث درد، سفتی، التهاب خفیف و کاهش دامنه حرکتی می‌شود. در مراحل پیشرفته، ممکن است زائده‌های استخوانی (استئوفیت) اطراف مفصل شکل بگیرند.

تفاوت آرتروز و آرتریت؛ دو مسیر متفاوت، یک درد مشترک

درک تفاوت‌های بنیادین بین آرتروز و آرتریت برای انتخاب روش درمان مؤثر ضروری است. این دو بیماری مفصلی گرچه علائمی مشابه دارند، اما در ماهیت، علت، شدت التهاب، سرعت پیشرفت و حتی سن شیوع، کاملاً متفاوت‌اند.

• تفاوت آرتروز و آرتریت از نظر ماهیت بیماری

آرتریت یک بیماری التهابی است که با التهاب حاد یا مزمن مفاصل شناخته می‌شود، در حالی که آرتروز یک بیماری تحلیل‌برنده و دژنراتیو است که ناشی از فرسایش تدریجی غضروف مفصلی است.

• تفاوت آرتروز و آرتریت در علل ایجاد

آرتریت می‌تواند ناشی از عوامل متنوعی مانند اختلالات خودایمنی (مثلاً آرتریت روماتوئید)، تجمع کریستال‌ها (مانند نقرس) یا عفونت‌های میکروبی باشد. اما آرتروز بیشتر به دلیل ساییدگی، استفاده بیش از حد مفاصل، افزایش سن یا فشار مکانیکی مزمن به مفصل‌ها ایجاد می‌شود.

• تفاوت آرتروز و آرتریت در التهاب و علائم

التهاب در آرتریت معمولاً واضح و برجسته است و با تورم، گرمی، درد و قرمزی مفصل همراه می‌شود. در مقابل، التهاب در آرتروز معمولاً خفیف است و بیشتر به عنوان پیامد ثانویه تخریب بافتی ظاهر می‌شود.

• تفاوت آرتروز و آرتریت در سرعت پیشرفت

آرتریت ممکن است به صورت ناگهانی یا طی مدت کوتاهی ایجاد شود (مثلاً در نقرس یا آرتریت عفونی)، اما آرتروز روندی تدریجی و مزمن دارد که طی ماه‌ها یا سال‌ها به آرامی پیشرفت می‌کند.

• تفاوت آرتروز و آرتریت در سن ابتلا

آرتریت ممکن است در هر سنی، حتی کودکان، رخ دهد؛ اما آرتروز عمدتاً در افراد میانسال و سالمند دیده می‌شود و در دهه‌های پنجم و ششم زندگی شایع‌تر است.

رویکردهای درمانی برای آرتروز و آرتریت

هدف اصلی درمان در هر دو بیماری کاهش درد، کنترل التهاب، بهبود عملکرد مفصل و پیشگیری از آسیب بیشتر است. با این حال، استراتژی‌های درمانی بسته به نوع بیماری تفاوت دارند:

درمان آرتریت:

• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) : مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب.
• داروهای اصلاح‌کننده بیماری DMARDs: مانند متوترکسات برای کاهش فعالیت سیستم ایمنی در آرتریت روماتوئید.
• داروهای بیولوژیک:  مانند آدالیمومب، که به‌طور هدفمند عوامل ایمنی خاص را مهار می‌کنند.
• کورتیکواستروئیدها: خوراکی یا تزریقی برای کنترل التهاب شدید در کوتاه‌مدت.
• فیزیوتراپی و کاردرمانی:  برای حفظ دامنه حرکتی و قدرت عضلات اطراف مفصل.
• جراحی: در موارد پیشرفته، تعویض مفصل می‌تواند عملکرد حرکتی را بازگرداند.

درمان آرتروز:

• داروهای مسکن: مانند استامینوفن برای کنترل دردهای خفیف.
• NSAIDs: در صورت التهاب یا درد شدیدتر.
• تزریق کورتون داخل مفصل: برای کاهش التهاب موضعی.
• فیزیوتراپی:  برای تقویت عضلات اطراف مفصل و کاهش فشار روی آن.
• وسایل کمکی مثل عصا یا بریس: برای حمایت و کاهش فشار روی مفاصل تحمل‌کننده وزن.
• جراحی تعویض مفصل: در مراحل پیشرفته با اختلال عملکرد شدید.

نقش مکمل‌های غذایی در سلامت مفاصل و مدیریت آرتروز

مطالعات علمی نشان می‌دهند برخی ترکیبات طبیعی می‌توانند در کاهش درد و حمایت از سلامت مفاصل نقش مؤثری ایفا کنند. در ادامه، مهم‌ترین مکمل‌های موثر را بررسی می‌کنیم:

• گلوکزامین

گلوکزامین یکی از اجزای سازنده غضروف است و مصرف آن به‌صورت مکمل ممکن است به کاهش درد مفصلی، به‌ویژه در آرتروز زانو، کمک کند. این ماده در برخی بیماران باعث بهبود انعطاف‌پذیری و کاهش تخریب مفصلی می‌شود.

• کندروئیتین سولفات

کندروئیتین سولفات با حفظ کشسانی غضروف و جذب آب، به حفظ عملکرد مفصل کمک می‌کند. ترکیب آن با گلوکزامین تأثیر هم‌افزایی دارد.

• متیل سولفونیل متان (MSM)

MSM ترکیبی گوگرددار با خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی که می‌تواند درد مفصل را کاهش داده و انعطاف‌پذیری را افزایش دهد.

• زردچوبه (کورکومین)

زردچوبه حاوی ماده فعالی به نام کورکومین است که به‌عنوان یک ضدالتهاب طبیعی شناخته می‌شود. مطالعات انسانی نشان داده‌اند که مصرف کورکومین می‌تواند در کاهش درد مفصل، بهبود تحرک و کاهش وابستگی به NSAIDs مؤثر باشد.

• فلفل سیاه (پیپرین)

پیپرین ترکیب فعال موجود در فلفل سیاه است که جذب کورکومین را چندین برابر افزایش می‌دهد. برخی تحقیقات نیز خواص ضدالتهابی مستقل برای پیپرین گزارش کرده‌اند.

مکمل گلوکزامین ام‌پلاس؛ ترکیبی جامع برای حمایت از مفاصل

گلوکزامین ام‌پلاس یک مکمل تخصصی برای سلامت مفاصل است که با فرمولاسیونی علمی و متعادل، شامل مواد زیر طراحی شده:

• گلوکزامین + کندروئیتین: تقویت ساختار غضروف و مایع مفصلی
• MSM: کاهش التهاب و کمک به بهبود انعطاف‌پذیری
• عصاره زردچوبه: کاهش طبیعی التهاب و درد مفاصل
• عصاره فلفل سیاه: افزایش جذب کورکومین و اثربخشی بیشتر

این مکمل می‌تواند گزینه‌ای مؤثر برای افرادی باشد که از آرتروز، خشکی مفاصل یا دردهای مزمن رنج می‌برند. توصیه می‌شود مصرف آن با مشورت پزشک، به‌ویژه در صورت استفاده از داروهای ضدانعقاد یا سایر داروهای مزمن انجام گیرد.

جمع‌بندی

آرتروز و آرتریت اگرچه شباهت‌هایی دارند، اما در منشاء، شدت التهاب و نوع درمان متفاوت‌اند. مدیریت درست و به‌موقع این بیماری‌ها، شامل ترکیبی از درمان‌های دارویی، فیزیوتراپی و مکمل‌های طبیعی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.

مکمل گلوکزامین ام‌پلاس با ترکیب علمی و کامل خود، گزینه‌ای قابل‌اعتماد برای کنترل علائم آرتروز و تقویت سلامت مفاصل است.

روش درماني جديد استئوآرتريت

منشأ بسياري از تركيبات دارويي از قبيل پني سيلين وكومادين ديگوكسين از گياهان است. با اين حال بسياري از پزشكان در مورد استفاده از تركيبات طبيعي شك دارند . اين شك براين اساس است كه در اين موارد بيمار خود اقدام به تشخيص ودرمان مي كند و خود نتيجه را ارزيابي مي كند و روش هاي علمي براي اثبات صحت اين ادعاها وجود ندارد.

مكمل هاي  تغذيه اي

با اين حال گروه جديدي از تركيبات طبيعي كه مكمل هاي  تغذيه اي ناميده ميشوند، كارآيي و خواص فارماكولوژيك ثابت دارند. نقص در تنظيم اين مواد باعث ايجاد مشكلاتي درخلوص وكنترل كيفي محصولات مي شود. با اين حال بيماران با سيل اين محصولات مواجه مي شوند و به بسياري از اين تركيبات طبيعي وگياهي جواب مي دهند.  فروش گلوكز آمين وكوندروتين سولفات به تنهايي در آمريكا ساليانه به ٦٠٠ ميليون دلار مي رسد. فروش كل مواد طبيعي و مكمل هاي ويتاميني درآمريكا درسال١٩٩١ به ١٢ بيليون دلار رسيد. گلوكز آمين وكوندروتين سولفات در كشت هاي بافتي. مدل هاي حيواني آرتريت، آزمون هاي كلينيكي دامپزشكي و مطالعات كنترل شده مقايسه ایی در مدل هاي انساني تحت آزمايش قرار گرفته اند.

تمام مطالعات منتشر شده اثر مثبت را نشان داده اند ودر هيچ مطالعه ایی عارضه جانبي مهمي مشاهده نشده است.

گلوكزآمين

گلوكزآمين وكوندروتين سولفات اجزاي تشكيل دهنده غضروف مفصلي مي باشند و در خصوصيات فيزيولوژيك ومكانيكي اين بافت نقش دارند. گلوكز آمين به عنوان ماده پيش ساز واحد دي ساكاريدي درمولكول گلوكز آمينوگليكان غضروف، نقش مهمي دارد. كريستالين گلوكزآمين سولفات (گلوكزآمين) ماده اي است كه از كيتين ساخته مي شود وگلوكز آمين، سولفات وكلروسديم به نسبت درآن وجود دارد . كوندروتين سولفات يك گلوكزآمينوگليكان جزئي از ساختار غضروف مفصلي است. اين ماده باعث اتصال فيبريل هاي كلاژن مي شود و با كاهش درجه جدا شدن گلوكز آمينو گليكان، ميزان آب آن را محدود ميكند .

كوندروتين سولفات در ايجاد مقاومت غضروف نسبت به استرس هاي كششي در شرايط مختلف نقش دارد و به آن مقاومت و الاستيستي مي دهد

اثرات غير مرتبط با غضروف  گلوكزآمين

گلوكزآمين اثرات غير مرتبط با غضروف نيز دارد: ممانعت ازتشكيل راديكال سوپراكسيد، ممانعت از ساخته شدن اكسيد نيتريك مي تواند توجيه كنندة اثر سريع بركاهش علائم در مطالعات كوتاه مدت اين دارو در بيماران استئو آرتريتي باشد و نتايج دراز مدت مي تواند به دليل اثرات گزارش شده بر متابوليسم غضروف مانند تحريك فعاليت هاي آنابوليك « مانند سنتزپروتئوگليكان» و كاهش فعاليت هاي كاتابوليك « مانند اثرات متالوپروتئاز» باشد.  گلوكزآمين، كوندروسيت ها را تحريك به ترشح گليكوز آمينو گليكان و پروتئوگليكان مي كند. شواهدي وجود دارد كه اين ماده فعاليت ضدالتهابي دارد. كه به متابوليسم پروستاگلاندين مربوط نمي شود. واحتمالا از طريق يك اثر جمع كنندگي راديكال آزاد مي باشد.

استئوآرتريت

استئوآرتريت در نتيجه فعاليت آنزيم هاي تجزيه كننده و تخريب كننده غضروف ايجاد مي شود و اين آنزيم ها توسط كوندروتين سولفات مهار مي شوند. مطالعات آزمايشگاهي يك اثر سينرژيسم بين كوندروتين سولفات وگلوكز آمين در تجويز توام آنها را نشان می دهد. وود وارد و ليپل  نشان می دهد كه تجويز توام كوندروتين سولفات وگلوكزآمين (با دوز mg٢٥٠ (منجر به افزايش 4So در گليكوزآمينوگليكان مي شود. نسبت به اين كه هر يك از اين مواد به تنهايي تجويز شوند، اين اثر توأم در یک آزمایش فعاليت آنتي پروتئاز نيزديده می شود.

درمان با كوندروتين سولفات

دريك نمونه حيواني كه آسيب غضروف توسط كموپاپائين ايجاد شده، دو دانشمند نشان داده اند درمان با كوندروتين سولفات )با دوزmg ١٥٠٠ (منجر به كاهش قابل ملاحظه اي درميزان از دست رفتن پروتئوگليكان مي شود (در مقايسه با گروه هاي درمان نشده) و وقتي اين تركيب به سگ هاي طبيعي وسالم داده مي شود، سطح گلوكز آمینوگليكان سرم افزايش مي يابد. آنها با استفاده از سنجش غير مستقيم متابوليسم غضروف دريافتند كه در سرم بيمارانی که درمان شدند فعاليت بيوسنتز افزايش يافت (با استفاده ازگلوكزآمين راديواكتيو) و تجزيه پروتئوليتيك كاهش يافت.

پژوهش

در یک مشاهده انساني  20 نفر كه مبتلا به استئوآرتريت زانو بودند را انتخاب كردند و به طور تصادفي به آنها پلاسبو يا mg ٢٥٠ گلوكز آمين سولفات روزانه به مدت سه ماه دادند. در گروهي كه درمان دريافت كرده بودند بهبود قابل توجه در درد، تندرنس مفصل وتورم مشاهده شد؛ در حالي كه در گروه كنترل چنين چيزي ديده نشد. درسال ١٩٨٢ لوپزواز نتايج يك مطالعة مقطعي يك  سالةه دوسوكور را گزارش داد كه رژيم  mg ١٢٠٠ ايبوپروفن روزانه باmg ١٥٠٠ گلوكزآمين روزانه به مدت ٦ هفته، مقايسه مي شد. بهبود علائم با رژيم ايبوپروفن  سريع تر بود؛ ولي در عرض ٢هفته تثبيت شد.

روند پژوهش

بهبود كلينيكي با گلوكزآمين سولفات تدريجي تر بود؛ ولي بهبود در طي ٨ هفته درمان ادامه يافت. در پايان مدت آزمون بيماراني كه گلوكز آمين سولفات مصرف كرده بودند تاحد قابل توجهي بهتراز بيماراني بودند كه ايبوپروفن مصرف كرده بودند. به علاوه، با قطع گلوكز آمين ميزان بهبودي تا ٢ماه حفظ شد؛ درحالي كه بعد از قطع ايبوپروفن ميزان بهبودي درعرض ٢ هفته به سطح اوليه برگشت. اين بهبودي در كاهش درد زانوها بود؛ ولي در كاهش درد كمر بهبودي حاصل نشده بود.

شواهد راديولوژيكي

در مطالعه ایی براي ارزيابي بيماران از شاخص ووماك استفاده  گرديد. ووماك شاخصي است كه درد، خشکي مفاصل و محدوديت فعاليت فيزيكي بيماران مبتلا به استئوآرتريت را بررسي مي كند. گروه كنترل دچار كاهش فضاي مفصلي شدند (كه نشان دهندة ادامة تخريب غضروف مفصلي مي باشد)؛ ولي در بيماران درمان شده با گلوكز آمين كاهش فضاي مفصلي رخ نداد. اين قوي ترين مدرك مي باشد كه پتانسيل گلوكز آمين را براي تغيير سير طبيعي التهاب زانو نشان مي دهد و اين چيزي است كه با استفاده از داروهاي ضدالتهابي غير استروئيدي نشان داده نشده بود.

درمان استئوآرتريت

مدارك متعددي از علوم پايه (بيوشيمي، كشت سلول، كشت بافت، مدل هاي حيواني آرتريت)

گلوكز آمين وكوندروتين سولفات را عوامل سودمند براي درمان استئوآرتريت نشان مي دهند. مدارك روز افزون ديگري در جامعه پزشكي و حيوانات نشان مي دهد اين عوامل دركاهش علائم آرتريت هم در حيوانات و هم در انسان موثرند. همچنين مدارك نشان مي دهند كه هردوي اين داروها داراي پتانسيل تغيير شكل بيماري در استئوآرتريت مي باشند كه اين پتانسيل براي داروهاي ضد التهابي غير استروئيدي نشان داده نشده است.

عوارض بيماري استئوآرتريت

بيماران بايد از خطرات تشخيص شخصي خود آگاه باشند وبه طور مداوم تحت كنترل پزشكي براي همه جنبه ها وعوارض بيماري استئوآرتريت خود باشند. به هر حال بعد از اينكه تشخيص استئوآرتريت مسجل شود، اين دو ماده طبيعي نقش خط اول درمان براي بهبود علامتي بيماري را دارند و نيز پتانسيل تغيير ماهيت وساختار بيماري را دارند. اگرچه در مورد بهترين دوز و نيز نوع تجويز گلوكز آمين نياز به تحقيقات بيشتري وجود دارد با بررسي مقالات مختلف در اين زمينه گلوكز آمين بايد با دوز mg ٤٠٠ روزانه داخل  عضلاني ويا mg ١٥٠٠ روزانه خوراكي تجويز شود.

منبع:

ناظم، خلیل اله، توکلی، عبدالرضا، و بوذری پوربویینی، بهشاد. (1383). روش درمانی جدید استئوآرتریت (مقاله مروری).