فولات و فولیک اسید (ویتامین ب9)
مباحثی پیرامون فولات و فولیک اسید (ویتامین ب9)
واژه فولات به دو طريق مختلف استفاده می شود. فولات، عضوی از خانواده ویتامین B، واژه جمعی برای تعدادی از اشکال شیمیایی می باشد که از نظر ساختاری به هم مرتبط هستند و فعالیت بیولوژیکی مشابه اسید فولیک دارند، اشاره دارد. همچنین، فولات واژه ای است که برای شکل آنیونی اسید فولیک استفاده می‌شود. اسید فولیک شامل پارا آمینو بنزوئیک اسید است که در یک انتها به حلقه پترین و در انتهای دیگر به گلوتامیک اسید متصل است.
بررسی نقش فولات در فرآیندهای بیولوژیکی و سلامت
فولات در چندین فرآیند بیولوژیکی کلیدی شامل سنتز DNA ،RNA و پروتئین‌ها نقش دارد. این ماده برای حفظ و ترمیم DNA، همانندسازی و یکپارچگی ژنوم و تنظیم بیان ژن ضروری است. کمبود فولات منجر به آنمی مگالوبلاستیک می‌شود که بسیار مشابه به آنمی ناشی از کمبود ویتامین B12 است. با این حال، کمبود فولات منجر به علائم عصبی نمی‌شود که در کمبود ویتامین B12 رخ می‌دهد. سایر علائم کمبود فولات شامل ضعف، سردرد، تحریک‌پذیری، خستگی مفرط، اختلال در تمرکز، کرامپ، تپش قلب، تنفس کوتاه و گلوسیت آتروفیک (التهاب زبان) است.
فقر فولات: علل، علائم و خطرات بهداشتی
کمبود فولات می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی عروقی، انواع خاص سرطان، بیماری آلزایمر و افسردگی را افزایش دهد. کمبود فولات در زنان باردار منجر به افزایش بروز نقایص لوله عصبی در جنین می‌شود. مصرف مداوم الکل می‌تواند منجر به کمبود فولات شود، زیرا الکل جذب فولات را مختل می‌کند و متابولیسم کبدی و صفراوی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین، سندرم‌های سوء جذب مانند بیماری کرون، لنفوم روده کوچک و انتروپاتی دیابتی ( آسیب اعصاب متعاقب دیابت ) می‌توانند منجر به کمبود فولات شوند. برداشتن روده کوچک نیز می‌تواند همین اثر را داشته باشد.
فولات و فولیک اسید: عملکردهای کلیدی و تأثیر آن بر سلامت
نیاز به فولات در زمان‌های رشد بافتی سریع افزایش می‌یابد. کمبود فولات ممکن است به دلیل تأمین ناکافی پیش‌سازهای اسید نوکلئیک در سلول‌های جنینی که به سرعت در حال تقسیم هستند، اثرات تراتوژنی ( تراتوژن به ماده‌ای گفته می‌شود که در رشد طبیعی جنین در دوران بارداری اختلال ایجاد می‌کند و باعث بروز ناتوانی‌های مادرزادی در او می‌شود) داشته باشد. افزایش غلظت بافتی فولات ممکن است کمبود متابولیکی این ویتامین در تولید اسیدهای نوکلئیک و احتمالاً پروتئین‌ها را در هنگام بسته شدن لوله عصبی جبران کند. این فرآیند معمولاً بین روزهای 24 تا 28 پس از لقاح رخ می‌دهد. با این حال، تأمین ناکافی پیش‌سازهای اسید نوکلئیک ممکن است باعث نقایص هنگام تولد عمومی‌تر و کمبود فولات موجب نقایص مادرزادی اختصاصی‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر شود. اگرچه مشتقات اکتودرم عصبی بیشتر از سایر بافت‌ها، تحت تأثیر کمبود فولات قرار می‌گیرند، اما تمام بافت‌های جنینی که به سرعت در حال تقسیم هستند، مستعد تأثیرات تأمین ناکافی پیش‌سازهای اسید نوکلئیک هستند.
راهنمایی در مورد فولات: درک نقش آن در سنتز DNA و تنظیم ژن
برخی مطالعات نشان می‌دهند که سطوح هوموسیستئین در زنان بارداری که قبلاً کودکی با نقایص لوله عصبی به دنیا آورده‌اند، به طور قابل توجهی بالاتر از زنان بارداری است که کودکی طبیعی به دنیا آورده‌اند. این موضوع در زنان باردار با وضعیت پایین فولات رخ می‌دهد. آنزیمی که هوموسیستئین را به متیونین متابولیزه می‌کند، متیونین سنتاز، از متیل تتراهیدروفولات و همچنین ویتامین B12 به عنوان کوفاکتور استفاده می‌کند. مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد زنان باردار با سطوح بالای هوموسیستئین نقص در آنزیم متیونین سنتاز دارند. نقص در این آنزیم منجر به کاهش تولید SAMe (S-آدنوزیل متیونین) می‌شود. SAMe در تعدادی از واکنش‌های ترانس‌متیلاسیون شامل واکنش‌های دخیل در تشکیل میلین، نقش دارد. افزایش سطوح هوموسیستئین موجب افزایش استرس اکسیداتیو و بروز اثرات تراتوژنیک می‌شود. هوموسیستئین در جنین اثرات تراتوژنیک دارد.
فولات و سلامت روان: ارتباطات با افسردگی و عملکرد شناختی
در یک مطالعه، بالا رفتن سطوح هوموسیستئین سرم با آتروفی پیشرونده لوب تمپورال در افراد مبتلا به آلزایمر همراه بود. کمبود فولات با افسردگی و سایر علائم روانپزشکی نیز همراه است. یافته‌ها نشان می‌دهند که افسردگی شدید شامل سطوح پایین فولات پلاسما و اریتروسیت است که با پاسخ ضعیف به داروهای ضد افسردگی همراه است. افراد با سطوح پایین فولات پلاسما به داروی ضد افسردگی فلوکستین نسبت به سطوح طبیعی فولات کمتر پاسخ می‌دهند. یک مطالعه جدید گزارش داد که اسید فولیک فعالیت ضد افسردگی فلوکستین را در افرادی که دچار کمبود فولات نیستند، افزایش می‌دهد.
مکمل‌های اسید فولیک: دستورالعمل‌ها، خطرات و توصیه‌ها
برخی داده‌های جدید نشان می‌دهند که مکمل‌های فولات ممکن است به حفظ عملکرد شنوایی در دوران پیری کمک کنند. اسید فولیک برای افرادی که به هر یک از اجزای محصول حاوی اسید فولیک حساسیت دارند، منع مصرف دارد.
موارد احتیاط:
- باید اطمینان حاصل شود که دریافت اسید فولیک از مکمل‌های غذایی یا غذاهای غنی‌شده در زنان در سن باروری، زنان باردار و مادران شیرده، روزانه 400 میکروگرم باشد.
- تعدادی از مکمل‌های دوران بارداری و پس از آن، روزانه 1000 میکروگرم (1 میلی‌گرم) اسید فولیک را تأمین می‌کنند. دوزهای بالاتر از 1 میلی‌گرم در روز باید فقط با تجویز پزشک مصرف شود.
- استفاده از اسید فولیک برای درمان کمبود فولات یا برای هر نوع نیاز درمانی باید تحت نظارت پزشک باشد.
عوارض جانبی:
- دوزهای تا 1 میلی‌گرم اسید فولیک در روز به خوبی تحمل می‌شوند.
- گزارش‌هایی وجود دارد که در افراد مبتلا به کمبود ویتامین B12 که دوزهای خوراکی 5 میلی‌گرم یا بیشتر اسید فولیک را دریافت کرده‌اند، علائم و نشانه‌های عصبی پیشرفت کرده است. تعداد بسیار کمی از این گزارشات در افرادی که دوزهای کمتر از 5 میلی‌گرم در روز دریافت کرده‌اند، وجود دارد.
- گزارشات نادری از واکنش‌های حساسیتی به اسید فولیک خوراکی وجود دارد.