اثر تمرینات ترکیبی با رویکرد “نهایت آمادگی” و مصرف قهوه بر سطوح سرمی آنزیم های کبدی مردان میانسال مبتلا به کبد چرب غیرالکلی

بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) شامل:

تظاهر کبدی سندرم متابولیک و به عنوان چربی کبدی به میزان بیشتر از 5 درصد وزن کبد درغیاب مصرف قابل توجه:

• الکل
• عفونت های ویروسی
• هرگونه علت شناسی بیماری کبدی

تعریف شده است.

کبد چرب

کبد چرب با افزایش غلظت:

• آنزیم های آلانین آمینو ترانسفراز (ALT)
• آسپارتات آمینو ترانسفراز (AST)

سرم همراه است.  این بیماری حدود 70 میلیون نفر(30 درصد) از بزرگسالان آمریکا را تحت تاثیر قرار داده است. در حال حاضر 115 میلیون فرد بزرگسال در سراسر جهان تحت تاثیر این بیماری قرار دارند. بیش از 6 میلیون فرد بزرگسال در جهان مبتلا به التهاب و آسیب های سلول های کبدی هستند. با رغبت به شهرنشینی، تغییرات رفتاری:

• کاهش فعالیت بدنی
• رژیم غذایی با چربی
• انرژی زیاد

و افزایش دیابت نوع  دو، میزان این بیماری در مناطق آسیائی افزایش پیدا کرده است. طبق آمارها 12 تا 24 درصد جمعیت عمومی قاره آسیا درگیر این بیماری می باشند. در حال حاضر حدود 20 تا 30 درصد جمعیت ایران دارای کبد چرب هستند. شیوع بیماری کبد چرب غیر الکلی با بالا رفتن سن، افزایش می یابد و در مردان بیشتر از زنان است. در حال حاضر دو نوع درمان برای کبد چرب غیر الکلی وجود دارد، که شامل تغییر شیوه زندگی از جمله:

• کاهش وزن
• اصلاح رژیم غذایی
• فعالیت بدنی (که معمولا به عنوان اولین قدم درمانی توصیه می شود)
• دارو درمانی

می باشد.

رفع بیماری کبد چرب

از متغیرهای دیگری که برای رفع بیماری کبد چرب مورد توجه قرار گرفته مصرف قهوه می باشد. قهوه از طریق مکانیسم های مختلف به افزایش چربی سوزی کمک می کند و قادر به کاهش سطح:

• آسپارتات آمینوترانسفراز
• آلانین آمینو ترانسفراز
• گاما گلوتامیل ترانسفراز
• فسفاتاز قلیایی

می باشد. مصرف قهوه به علت داشتن اسید کلروژنیک می تواند با ویژگی آنتی اکسیدان وضد التهابی باعث افزایش متابولیسم چربی ها شده و در بهبود ترکیب بدن موثر باشد. افزایش چربی به علت عدم تناسب بین انـرژی دریافتی و انرژی مصرفی روی می دهد و محصولات طبیعی مانند قهوه مـی توانـد در:

• کـاهش جذب چربی
• مصرف انرژی
• لیپوژنز
• تجزیه سلول های چربی و تکثیر آن ها
• افزایش مصرف انرژی
• تجزیـه چربی

مفید باشد. نتیجه مطالعه متاآنالیز Wijarnpreecha، حاکی از کاهش قابل توجه خطرکبد چرب غیر الکلی وکاهش فیبروز کبدی در بین افرادی است که به طور منظم قهوه می نوشیدند.  نقش فعالیت های ورزشی در:

• پیشگیری
• کاهش بیماری کبد چرب غیر الکلی

بسیار حائز اهمیت است.

رویکرد نهایت آمادگی

شواهد نشان دادند که فعالیت آنزیم های مختلف بدن تحت تاثیر شدت، مدت و نوع فعالیت بدنی، دستخوش تغییرات متنوعی می شود. مشخص شده است که تمرینات سرعتی و با شدت بالا می توانند موجب بهبود معنادار آنزیم های کبدی مستقل از ترکیب بدن شود. برنامه تمرین ترکیبی با رویکرد “نهایت آمادگی” از روش های تمرینی جدید و به روز بوده و برای همه سنین، انسان های سالم، افراد دارای مشکلات جسمانی، زنان و مردان خصوصاٌ بزرگسالان و میانسالان بسیار لازم و ضروریست و شامل:

• حرکات تعادلی
• سرعتی
• هماهنگی
• قدرتی
• استقامت هوازی
• انعطاف پذیری

است که موجب توسعه عوامل آمادگی:

• جسمانی
• حرکتی

با افزایش متابولیسم می شود. ترکیب تمرینات مختلف در این سیستم باعث می شود تا فرد بتواند در یک سیکل تمرینی همزمان بطور دلخواه چندین فاکتور بدنی را به چالش کشیده و ارتقاء دهد. محققین نشان دادند که مداخله تمرینات هوازی-مقاومتی بر کاهش سطوح آنزیم های کبدی و شاخص های ترکیب بدنی تاثیر مثبت دارد و می تواند راهکار مؤثری جهت کاهش خطرات اضافه وزن و همچنین پیشگیری از چاقی و بیماری کبد چرب غیر الکلی باشد.

مداخلات ورزشی

نتایج پژوهش Takahashi و همکاران نشان داد که مداخلات ورزشی و مکانیسم های مرتبط با تمرینات بدنی باعث بهبود بیماری:

• کبد چرب غیر الکلی
• چاقی
• سندرم متابولیک

بیماران می شود.  همچنین در مطالعه Gomes-Romero نشان داده شد که فعالیت بدنی با افزایش سلامت قلبی و متابولیک، کاهش گرید کبد چرب و کاهش مرگ ومیر همراه است.  مطالعات نشان می دهند که ورزش و فعالیت بدنی به همراه مصرف منابع غذایی مناسب، در افزایش متابولیسم چربی ها، کاهش چربی های خون و به دنبال آن کاهش چربی های کبد موثر است. بنابراین تمرکز بر مداخلات جدید و به روز که هم فعالیت ورزشی و هم تغذیه را درگیر نماید، می تواند ثمربخش باشد و برای درمان بیماران مبتلا به کبد چرب غیر الکلی مفید واقع شود. لذا این پژوهش با هدف بررسی اثر یک دوره تمرین ترکیبی با رویکرد “نهایت آمادگی” همراه با مصرف قهوه بر کاهش سطوح آنزیم های کبدی مردان میانسال دارای کبد چرب غیر الکلی انجام شد.

پژوهش حاضر از نوع کاربردی با روش نیمه تجربی و بر اساس طرح چهار گروهی، با سه گروه آزمایش و یک گروه کنترل همراه با پیش آزمون – پس آزمون بود. در ابتدای هر جلسه 10 الی 15 دقیقه گرم کردن شامل:

• راه رفتن
• آرام دویدن
• حرکات کششی

انجام می گرفت، سپس بخش اصلی تمرین شامل سه بخش حرکات:

• تعادلی
• هوازی
• قدرتی با کش
• استقامت عضلانی
• هماهنگی
• انعطاف پذیری

بود و با شدت 60 تا 70 درصد حداکثر ضربان قلب انجام می شد. در پایان هر جلسه تمرین عمل سرد کردن با اجرای حرکات کششی و نرمش سبک به مدت 10 دقیقه اجرا شد.

مصرف قهوه

گروه مصرف قهوه به صورت یک روز در میان (هماهنگ با گروه تمرین و مصرف قهوه) صبح ها و بعد از ظهرها یک فنجان 180 سی سی:

• قهوه اندونزی
• چری
• جاوا از نوع روبوستا
• رست مدیوم

را به صورت دم کرده مصرف می کردند. میزان مصرف برای هر وعده، دو پیمانه و وزن هر پیمانه قهوه 4 تا 5 گرم بود. مقدار کافئین موجود درنمونه مصرف شده بین 215 تا 235 میلی گرم در هر فنجان 180 سی سی بود. گروه کنترل در طول این مدت در هیچ فعالیت ورزشی شرکت نداشتند. کلیه سنجش ها 24 ساعت پس از آخرین جلسه پروتکل تمرینی در شرایطی کاملا مشابه پیش آزمون، بر روی گروه های آزمایش و کنترل انجام شد. همچنین در شروع پژوهش توصیه های تغذیه ای شامل کاهش حجم مواد غذایی مصرفی در هر وعده و پرهیز از مصرف قند و چربی ارائه و در طول مدت تمرین هم به طور مستمر یادآوری شد.

هدف پژوهش

بررسی اثر تمرینات ترکیبی با رویکرد “نهایت آمادگی” همراه با مصرف قهوه، بر سطوح سرمی آنزیم های کبدی مردان میانسال مبتلا به کبد چرب غیرالکلی بود. یافته ها نشان داد که سطوح سرمی آنزیم های کبدی آلانین آمینو ترانسفراز و آسپارتات آمینو ترانسفراز در سه گروه آزمایش:

• تمرین ترکیبی
• مصرف قهوه
• تمرین ترکیبی مصرف قهوه در پس آزمون

کاهش معناداری داشته است. این موضوع نشان می دهد که هشت هفته تمرین ترکیبی بر کاهش سطوح سرمی آنزیم های کبدی تاثیر مثبت داشته است و روش تمرین ترکیبی قهوه موثرتر می باشد. مطالعات نشان دادند دوازده هفته تمرین ترکیبی باعث کاهش معنادار در ابعاد و درجه کبد می شود. از سویی نشان داده شده که تمرین مقاومتی می تواند مداخله ای موثر برای بهبود شاخص های آسیب کبدی:

• GCT
• ALT
• AST

مرتبط با کبدچرب غیرالکلی باشد. از سویی نیز نشان دادند که مداخله تمرین ورزشی ترکیبی باعث کاهش معناداری سطوح آنزیم هایALT،  AST در زنان چاق مبتلا به کبد چرب غیرالکلی می شود. در تحقیقی دیگر نیز گزارش کردند که 12هفته تمرینات استقامتی، اثری برسطوح آنزیم های کبدی زنان چاق ندارد. در مطالعه ایی نیز گزارش کردند که میانگین میزان آنزیم  ALT ,AST در گروه تمرین مقاومتی کاهش معنادار نداشت، علت ناهمسویی می تواند نوع پروتکل تمرین ورزشی متفاوت مورد استفاده در مطالعه حاضر باشد.

نتایج پژوهش حاضر

کاهش معنادار آماری در وزن و شاخص توده بدنی آزمودنی ها را نشان نداد. این یافته ناهمسو با یافته های مطالعات مشابه می باشد. علت این امر ممکن است به دلیل عدم توجه به توصیه های تغذیه ای و عدم کنترل کامل عادت های غذایی و مصرف بالای شکر و چربی در رژیم غذایی آزمودنی ها باشد. همچنین در رابطه با نتایج حاصل از ترکیب دو مداخله تمرین+ قهوه می توان بیان کرد که اثربخشی این نوع مداخلات توام، در کاهش سطوح سرمی آنزیم کبدی ALT بیشتر بود. قهوه به عنوان یک ماده غذایی گیاهی انرژی بخش و مفید، دارای اثرات حفاظتی برای کبد می باشد. منبع اصلی:

• اسیدهای فنلیک
• پلی فنول

است و می تواند به سازگاری در پاسخ سلولی در تنظیم پروتئین های درگیر در محافظت از سلول، به ویژه آنتی اکسیدان، سم زدایی و ترمیم آنزیم ها کمک نماید. از نظر ترکیبات شیمیایی دارای:

• آب
• چربی
• کربوهیدرات
• سلولز
• مواد معدنی
• کافئین

است. کافئین منبع اصلی دانه قهوه است. یک فنجان متوسط قهوه دم کرده، بین 95 تا 200 میلی گرم، کافئین دارد. ماده شیمیایی گزانتین کافئین از سرعت گسترش فیبروز کبد جلوگیری کرده و در بهبود فرایندهای ذهنی، موجب سهولت انتقال پیام های عصبی در دستگاه عصبی سمپاتیک می شود و همینطور میزان اکسیژن رسانی به سلول های مغز را افزایش می دهد. درنتیجه، هماهنگی عصب و عضله و زمان واکنش، بهبود می یابد.  مطالعات نشان داده اند نوشیدن میزان بیشتری از قهوه با کاهش خطر ابتلا به سیروز کبدی مرتبط است. در این بررسی ها آمده است نوشیدن یک فنجان قهوه در طول روز خطر ابتلا به سیروز را تا 22 درصد کاهش می دهد که با افزایش مصرف قهوه در روز، این تاثیرگذاری بیشتر می شود.

عوارض خوردن قهوه

از طرفی، به دلیل وجود آلکالوئیدی به نام متیل گزانتین در کافئین و تاثیر آن بر سیستم عصبی مرکزی، نوشیدن بیش از حد قهوه هم می تواند به تحریک پذیری و عصبی شدن فرد منجر شده و عوارض جانبی ناخوشایند و حتی خطرناکی داشته باشد. مصرف نامتعادل قهوه می تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را در افراد با شرایط خاص قلبی افزایش داده و مشکلاتی نظیر:

• سردرد
• بی قراری
• بی خوابی
• اضطراب
• زود رنجی

به وجود آورد. گرچه پاسخ ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است. نکته دیگر اینکه متیل گزانتین کافئین ماهیت اپیوئیدی و ضد درد دارد. آدنوزین یکی از مهم ترین واسطه های شیمیایی شرکت کننده در اعمال نخاعی است، کافئین یک آنتاگونیست گیرنده آدنوزین می باشد و با مسدود کردن گیرنده های آدنوزینی موجب افزایش ضد درد ترکیبات اپیوئیدی می شود. از آنجائی که ترکیبات اپیوئیدی دارای خاصیت اعتیاد زا هستند، احتمال دارد مصرف قهوه به شکل عادت درآید، بنابراین جهت کاهش عوارض جانبی و خاصیت اعتیاد زایی، مصرف آن در مقادیر کم تا متوسط برای اکثر افراد مفید بوده و مزایای چشمگیری در سلامتی ایجاد می کند.

نتایج تحقیق

به طور کلی نتایج تحقیق نشان داد مداخله تمرین ترکیبی با رویکرد نهایت آمادگی به همراه مصرف قهوه در کاهش آنزیم های کبدی موثر است. قهوه نوشیدنی ارزان و در دسترس است که عوارض کبد چرب را کاهش می دهد.  تمرین ترکیبی با رویکرد “نهایت آمادگی” نیز یک روش تمرینی جدید و کامل است که در آن نیازی به حرکات سخت و پر فشار مانند حرکات پرشی و جهیدن ها نیست، بیشتر تمرینات با وزن بدن انجام می شود، و به وسایل خاصی نیاز ندارد. پیشنهاد می شود از این مداخله ترکیبی، برای افراد میانسال کم تحرک مبتلا به کبد چرب که در آستانه ورود به سالمندی نیز هستند، استفاده گردد.

منبع

Taheri, A., Talebi, N., & Babaei Khorzoghi, M. (2021). The effect of combined exercises with the approach of ultimate-fit and coffee consumption on liver enzymes of middle-aged men with non-alcoholic fatty liver. Daneshvar Medicine, 29(3), 93-103. doi: 10.22070/daneshmed.2021.14426.1073