بیماری قلبی و عروقی، مهمترین علت مرگ و میر بیماران همودیالیزی محسوب میشوند. افزایش فشارخون، سن بالا، دیابت و سایر بیماری های سیستمیک که بر کارکرد قلبی اثرگذار هستند. در این بیماران به طور شایع دیده می شود. در این مقاله به بررسی تأثیر کارنیتین بر بیماران همودیالیزی خواهیم پرداخت.
علاوه بر این، بیماران همودیالیزی دچار کمبود برخی از مواد ضروری جهت انجام اعمال متابولیکی سلول های میوکارد می شوند.
معرفی کارنیتین
کارنیتین، ماده ای طبیعی است که نقش اصلی فیزیولوژیک آن در بدن:
- انتقال اسیدهای چرب با زنجیرۀ بلند از سیتوپلاسم به داخل میتوکندری ها جهت بتااکسیداسیون آن ها است.
- بنابراین وجود مقادیر کافی کارنیتین در داخل سلول ها، برای متابولیسم طبیعی اسیدهای چرب در بدن انسان ضروری است. این مسئله به ویژه در بافت هایی مثل عضلۀ قلب و اسکلتی که جهت تولید انرژی به متابولیسم اسیدهای چرب وابسته اند، حائز اهمیت است.
ویژگی‌ها و نقش‌های کلیدی کارنیتین
- متابولیسم چربی: کارنیتین در حمل اسیدهای چرب به داخل میتوکندری‌ها برای بتا اکسیداسیون (فرآیند تولید انرژی از اسیدهای چرب) نقش دارد. این فرآیند به تولید انرژی برای انجام فعالیت‌های روزمره نیاز است.
- حمایت از سیستم قلبی-عروقی: قلب به عنوان پمپ اصلی خون در بدن انسان نیاز به انرژی ثابت دارد. کارنیتین با حمل اسیدهای چرب به میتوکندری‌های میوکاردیوم (عضله قلب)، به بهبود تامین انرژی برای قلب کمک می‌کند و می‌تواند در بهبود عملکرد قلبی-عروقی مؤثر باشد.
- تنظیم متابولیسم گلوکز: تجزیه چربی‌ها توسط کارنیتین می‌تواند کمک کننده در کاهش استفاده از گلوکز به عنوان منبع انرژی باشد، که می‌تواند در بهبود کنترل قند خون مفید باشد.
- تعادل اکسیدانی: کارنیتین به عنوان یک آنتی‌اکسیدان طبیعی عمل می‌کند و می‌تواند به تعادل اکسیدانی در سلول‌ها و پیشگیری از آسیب‌های اکسیداتیو کمک کند.
- حمایت از ترکیب بدن: مصرف کارنیتین می‌تواند در کاهش چربی شکمی و حفظ ترکیب بدن بهبود مؤثری داشته باشد.
عملکرد سیستم بیولوژیک انسان
در سیستم بیولوژیک انسان، کارنیتین به دو شکل:
- آزاد
- استریفیه
وجود دارد. در بیماران همودیالیزی برخلاف افراد سالم، فرم استریفیۀ کارنیتین بیشتر از فرم آزاد آن وجود دارد. که این امر خود ناشی از فقدان کارنیتین آزاد از طریق غشاء دیالیز می باشد. همین مسأله منجر به آن می شود که با وجود طبیعی بودن غلظت کل کارنیتین پلاسما، به علت تجمع فرم استریفیه و کاهش فرم آزاد کارنیتین، مقدار کارنیتین موجود در بافت ها (شامل عضلات قلب و اسکلتی) کاهش یابد.
اثرات تجویز کارنیتین
در مطالعات مختلفی که انجام شده است؛ اثر تجویز کارنیتین (وریدی یا خوراکی) در بیماران همودیالیزی یا نارسایی قلبی از جنبه های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است؛ که در یکی از این مطالعات انجام شده کارنیتین اثر مؤثری در بهبود آنمی بیماران همودیالیزی داشته است.
اثرات تجویز دوز کم خوراکی کارنیتین
در مطالعه انجام شده توسط محققین، تجویز دوز کم خوراکی ال کارنیتین ( 500 میلی گرم در روز) پس از شش ماه منجر به بهبود در:
- علایم بیمار
- افزایش LVEF
- کاهش توده بطن چپ
شده بود. با توجه به نتایج مخالف و موافق در مورد اثر کارنیتین بر عملکرد قلبی لازم است؛ بررسی های بیشتری جهت تاثیر کارنیتین بر روی عملکرد قلب صورت گیرد.
نتایج عملکرد سیستولیک قلبی بیماران همودیالیزی با نارسایی قلبی
در این مطالعه که در بیماران همودیالیزی انجام شده است؛ اثر تجویز کارنیتین خوراکی را بر
- عملکرد سیستولیک قلبی بیماران همودیالیزی با نارسایی قلبی
مورد بررسی قرار دادیم.
علاوه بر این تاثیر تجویز کارنیتین بر
- علایم قلبی
- آنمی
- هیپرلیپیدمی
را نیز در بیماران مذکور همزمان بررسی کردیم. کل تعداد بیماران شرکت کننده در مطالعه 20 نفر بوده که به دو گروه شاهد و مورد تقسیم شدند. هم چنین به مدت شش ماه مورد مطالعه قرار گرفتند.
ملاک انتخاب بیماران، داشتن
- کسر خروجی بطن چپ(LVEF) کمتر از 50 درصد
بوده است. و بیمارانی که به دلایل خاص دیگری به غیر از نارسایی کلیه، دچار نارسایی قلبی بودند؛ مثل
- بیماری های مادرزادی
- اختلالات دریچه ای قلبی
از مطالعه حذف شدند. سپس این بیماران پس از همسان سازی متغیرهای مداخله گر
- سن
- جنس
- علت نارسایی کلیه
- وجود فشارخون بالا
- دیابت و …)
به دو گروه مورد و شاهد به صورت تصادفی تقسیم شدند.
نحوه تقسیم دارو به بیماران
پس از تعیین بیماران و تقسیم شدن آنها به دو گروه
- مورد
- شاهد
به گروه مورد قرص کارنیتین 250 میلی گرمی با دوز یک گرم روزانه تجویز شد.
به گروه شاهد، پلاسبو به همان شکل دارویی اما بدون کارنیتین داده شد.
سایر داروهایی که این بیماران عمدتاً مصرف میکردند. از قبیل:
- قرص روکاترول
- قرص فروس سولفات
- قرص کربنات کلسیم
- قرص اسید فولیک
- آمپول Eprex
- داروهای ضدفشارخون
همچنان ادامه یافته و تغییری در میزان دوز آنها داده نشده است. و حتی الامکان سعی شده که نوع داروهای مصرفی بیماران دو گروه، یکسان باشد.
نتایج به دست آمده در مورد کسر خروجی
نتایج به دست آمده در مورد
- کسر خروجی
- قطر پایان دیاستولی بطن چپ
- نسبت قطر قلبی به قفسه سینه در گرافی سینه
- مقدار هموگلوبین
- تری گلیسرید
- کلسترول پلاسما
جهت مقایسه قبل و بعد هر گروه از آزمون آنالیز واریانس مکرر و تی بونفرونی و برای مقایسه بین دو گروه از آزمون تی استودنت استفاده شده است.
طبق مطالعات محققین با تجویز خوراکی کارنیتین دوز پایین به میزان 500 میلی گرم در روز طی شش ماه بهبود معنی داری در سمپتوم های قلبی و عملکرد قلبی بیماران همودیالیزی داشته است.
علت تفاوت نتیجه این مطالعه با تحقیقات فعلی ممکن است به علت:
- میزان کسر خروجی بطن چپ باشد؛ که در مطالعه ما به میزان کمتر از 50 درصد درنظر گرفته شده است.
- اما در مطالعه فوق کمتر از 60 درصد درنظر گرفته شده بود؛ که میزان کارکرد قلبی بیماران مطالعه ما در ابتدا نیز پایینتر از مطالعه ماتسوموتو بوده است.
- و نیز دوز کارنیتین آنها تقریباً نصف دوز مصرفی در مطالعه ما بوده است. اما تعداد در بیماران و مدت زمان مطالعه و روش تجویز کارنیتین یکسان بوده است.
در مطالعه دیگری که اثر کارنیتین وریدی بر میزان تری گلیسرید سرم بررسی شده بود، نشان داده شد که کارنیتین تنها در بیماران با هیپرتری گلیسریدی قادر به کاهش سطح تری گلیسرید می باشد موثر است.
نتایج تحقیق
طی تحقیقات تنها کارنیتین خوراکی اثر مفید و معنی داری در بهبود آنمی دارد. طبق مطالعات توسط محققین در جهت تاثیر، کارنیتین باعث
- بهبودی در خستگی آنها
- افزایش تحمل ورزش
در آنها میشود. با توجه به اهمیت مشکلات قلبی–عروقی در بیماران همودیالیزی که مهمترین عامل مرگ و میر این بیماران میباشد. لازم است در مورد تاثیر کارنیتین در بهبود وضع قلبی این بیماران بررسی بیشتری انجام گیرد.