کبد چرب غیر الکلی شایعترین اختلال مزمن کبدی است که یک چهارم مردم جهان به آن مبتلا هستند. کبد چرب یک بیماری متابولیک بوده که مهمترین عوامل خطر مرتبط با آن، مقاومت به انسولین در زمینه چاقی و دیابت می باشد. در این مقاله به مقایسه بیماری کبد چرب در مردان مبتلا به ریزش موی آندروژنتیک و مردان غیر مبتلا میپردازیم.
سایر علل کبد چرب شامل:
- هایپرلیپیدمی
- داروها
- حاملگی
- تغذیه خارج روده ای کامل
- هپاتیت شدید
- بیماری های ذخیره ای
است. اخیراً کبد چرب به عنوان بخشی از سندروم متابولیک اهمیت زیادی پیدا کرده است. آلوپسی آندروژنتیک (ریزش مو با الگوی مردانه) شایعترین نوع ریزش مو با توارث چند ژنی است. تقریباً نیمی از مردان تا سن 50 سالگی و بیش از %70 آنها در سنین بالاتر آن را تجربه می کنند.
- محل ریزش مو
- سن شروع
- شدت
آن در افراد مختلف متفاوت است. تصور می شود که فولیکول های موی مستعد، مورد هدف هورمون های آندروژنی قرار می گیرند و به تدریج در نقاط درگیر، موهای ضخیم با موهای نازک جایگزین می شوند. آلوپسی آندروژنتیک با بیماری های قلبی عروقی، فشار خون بالا، سرطان پروستات، چاقی و مقاومت به انسولین و مصرف سیگار همراهی دارد. همچنین سندروم متابولیک دسته ای از اختلالات متابولیک، همچون:
- مقاومت نسبت به انسولین
- چاقی
- دیابت
است.
همراهی سندرم تخمدان پلی کیستیک
برخی مطالعات در زنان همراهی سندرم تخمدان پلی کیستیک، ریزش مو و کبد چرب را نشان می دهد. اما علیرغم شواهد قابل توجه در خصوص عوامل خطر مشترک در ایجاد کبد چرب و ریزش موی آندروژنتیک در مردان، مطالعات چندانی که به طور واضح همراهی کبد چرب با آلوپسی آندروژنتیک در مردان را نشان دهد، یافت نشد. در صورتی که این همراهی تایید شود بررسی زود هنگام مردان مبتلا به ریزش موی آندروژنتیک از جهت کبد چرب ضروری به نظر می رسد.
افراد مورد مطالعه در دو گروه با و بدون ریزش مو پس از همسان سازی از جهت گروه های سنی ( 5± سال) مورد مقایسه قرار گرفتند. مشخصات شرکت کنندگان از جمله:
- سن
- سابقه مصرف سیگار
- شاخص توده بدنی (BMI= Body mass index)
- سایز دور شکم
- آندروژنتیک آلوپسی
- درجه آن بر اساس روش طبقه بندی Bouhanna
- یافته های سونوگرافی از نظر وجود تغییرات کبد چرب
- شدت آن
در فرم جمع آوری اطلاعات ثبت شد.
مردان تحت درمان های موضعی و خوراکی ریزش مو، سابقه مصرف الکل، بیماری شناخته شده قبلی کبد و یا نتایج مبهم سونوگرافی از مطالعه خارج شدند.
طبقه بندی کبد چرب بدین صورت است:
خفیف (درجه 1)
افزایش مختصر در اکوژنیسیته کبدی با توانایی رویت دیافراگم و حاشیه عروق اینتراهپاتیک به طور نرمال
متوسط (درجه 2)
افزایش متوسط در اکوژنیسیته کبدی با اشکال مختصر در رویت عروق اینتراهپاتیک و دیافراگم
شدید (درجه 3)
افزایش قابل توجه در اکوژنیسیته با نفوذ ضعیف به قسمت های خلفی لوب راست کبد و عدم رویت و یا رویت ضعیف دیافراگم و عروق هپاتیک
با توجه به عدم یافتن مطالعه کاملا مشابه، حجم نمونه لازم جهت بررسی همراهی کبد چرب و آلوپسی با اطمینان %95 و بر اساس نتایج مطالعه پایلوت در هر گروه، 70 نفر تعیین شد.
در مطالعه حاضر، فراوانی کبد چرب در مردان مبتلا به آلوپسی آندروژنتیک، به صورت معنی داری، نسبت به گروه بدون آلوپسی بیشتر بود. ولی بین درجه کبد چرب با وسعت آلوپسی آندروژنتیک ارتباط آماری معنی داری وجود نداشت. کبد چرب یک اختلال متابولیک مرتبط با چاقی و هیپرلیپیدمی است. از طرفی مطالعات متعددی نیز در خصوص همراهی:
آندروژنتیک آلوپسی
سندروم متابولیک
انجام شده است. با افزایش سن احتمال ابتلا به اشکال بالینی مختلف سندروم متابولیک و ریزش موی سر هر دو افزایش می یابد. لذا این سوال مطرح است که آیا همراهی ریزش موی آندروژنتیک و بروز بیماری های قلبی عروقی، هیپرلیپیدمی و فشار خون صرفا یک جریان وابسته به پیری محسوب می شود و یا اینکه ژن های مشترکی در بروز توام این ویژگی ها به ویژه در افراد جوان تر، نقش ایفا می کنند. محققین دریافتند که افراد مبتلا به آندروژنتیک آلوپسی 43% همراهی بیشتری با سندروم متابولیک نسبت به گروه کنترل دارند. از طرفی بروز زودهنگام آندروژنتیک آلوپسی نیز با سندروم متابولیک و مقاومت به انسولین همراهی دارد. در این مطالعه از روش طبقه بندی Bouhanna جهت ارزیابی شدت ریزش مو استفاده شد.
آندروژنتیک آلوپسی نشانگر خطر بیماری های قلبی
در مطالعه Agac و همکاران، آندروژنتیک آلوپسی با درجه بیشتر از 3 در طبقه بندی همیلتون در مردان جوان، نشانگر خطر بیماری های قلبی معرفی شده است. ممکن است تغییرات ایسکمیک ثانویه به تنگی در عروق تغذیه کننده فولیکول مو و عروق قلب در زمینه هیپرلیپیدمی و دیابت توجیه گر این موضوع باشد. فرآیند ایجاد کبد چرب نیز به سادگی در زمینه اختلالات ناشی از سندروم متابولیک قابل توجیه است، پس همراستا با تحقیق حاضر، همراهی آندروژنتیک آلوپسی و کبد چرب قابل توجیه است. در مطالعه این، بین مصرف سیگار و ریزش مو همراهی وجود داشته که دلیل آن آسیب به سلول های فولیکول مو ناشی از دود سیگار ذکر شده است. چاقی در گروه دچار ریزش مو، بیشتر بود.
ارتباط بین کبد چرب و مراحل مختلف آلوپسی آندروژنتیک
در مطالعه Yang و همکاران نیز به ارتباط موارد چاقی شدید با موارد شدید آلوپسی اشاره شد ولی به ارتباط بین کبد چرب و مراحل مختلف آلوپسی آندروژنتیک اشاره نشده است. انتخاب افراد جوان تر با وسعت ریزش موی بیشتر، تفاوت های نژادی و نوع تغذیه بر وضعیت متابولیک افراد در نقاط مختلف دنیا مؤثر است و این موضوع می تواند توجیه کننده برخی تفاوت ها در نتایج تحقیقات باشد. بر اساس مطالعات فوق الذکر، نقش عوامل خطر مشترکی نظیر:
- دیابت
- هیپرلیپیدمی
- هورمون های آندروژنی
در هر دو بیماری کبد چرب و ریزش موی آندروژنتیک مطرح است. در مجموع در مطالعه حاضر، ارتباط بین آندروژنتیک آلوپسی و کبد چرب از نظر آماری قابل توجه بود که نشان دهنده عوارض کبد چرب بر تعادل هورمونی در افراد می باشد.
منبع
Fallah Arzpeyma S, Rafiei R, Zamani S, Rafiei E. Comparison of Fatty Liver Disease in Men with and without Androgenetic Alopecia. J Babol Univ Med Sci 2021; 23 (1) :98-104