نتایج مکمل های غذایی ازمحصولات پرمصرفی هستند که در سال های اخیر،استفاده از آن در جوامع مختلف رشد بسیاری داشته است. تنوع فراوان وادعاهای مطرح شده درباره اثرات سود بخش آن، زمینه ایجاد بازار بیش از 30 میلیارد دلاری را در آمریکا فراهم کرده است. شواهد اخیر حاکی از آنست که بیش از 50 درصد مردم آمریکا حداقل یک نوع از این محصولات را استفاده می نمایند. %10 مردم به مصرف حداقل 4 نوع از این محصولات اذعان می نمایند.
مکمل های مولتی ویتامین – مینرال
ویتامین ها و مواد معدنی از پرطرفدارترین مکمل ها هستند. اگرچه تعریف مشخصی برای مکمل های مولتی ویتامین – مینرال وجود ندارد، ولی معمولا به مکمل هایی می گویند که حاوی حداقل سه نوع ویتامین و مواد معدنی هستند که شامل هورمون، دارو یا گیاهان دارویی نمی باشند محتویات آنها هم نباید از حداکثر میزان قابل تحمل بدن بیشتر باشد. مکمل های غذایی شامل:
- ویتامین های ضروری
- املاح
وقتی تأثیرگذار می باشند که میزان مورد نیاز این مواد از طریق رژیم غذایی به تنهایی تامین نشود. شواهد حتی به تأثیر مضر ناشی از مصرف بیش از اندازه بعضی از این گونه مواد اشاره دارد.نکته قابل تأمل تر آنست که حتی مصرف بیش از اندازه بعضی از انواع مانند مصرف بتاکاروتن و ویتامین E درافراد سالم و کسانی که مبتلا به بیماری های مختلف بوده اند،می تواند منجر به افزایش میزان مرگ گردد.
نقش مکمل های حاوی ویتامین مینرال در پیشگیری از بیماری های غیر واگیر
امروزه، بیماری های غیرواگیر به عنوان اصلی ترین عامل تهدید کننده سلامت در کشورهای توسعه یافته و کشورهای درحال توسعه است. شواهد حاکی از آنست که ، بیش از 70 درصد مرگ در دنیا با این بیماری ها ایجاد می شود که:
- بیماری های قلبی %45
- سرطان ها %22
را شامل می شوند. (متأسفانه باید گفت که %80 مرگ و میر در کشورهای با درآمد کم و متوسط و نیز با شیوع بالاتر مرگ زودرس در اثر این بیماری ها، در این کشورها در مقایسه با کشورهای پیشرفته همراه است.) بنابراین نیاز اورژانسی برای پیشگیری مؤثر، ساده و قابل دسترس برای این بیماری ها وجود دارد. ادعاهای فراوانی برای تأثیر مکمل های غذایی شامل ویتامین ها و مواد معدنی در پیشگیری از این بیماری ها وجود داشته ولی شواهد، صحت آن را تأیید نمی کند. این تناقض برای اثرات مکمل ها با شواهد علمی موجود، پزشکان را در ارائه مشاوره به بیماران دچار سردرگمی می کند.
به طور خلاصه به بررسی اثر مکمل های حاوی ویتامین مینرال در پیشگیری از دو نوع از بیماری های رایج مزمن اشاره می نماییم.
پیشگیری از سرطان و ویتامین ها
این تئوری وجود دارد که مصرف مناسب ریزمغذی ها در پیشگیری از سرطان نقش اساسی دارد.این تئوری در خیلی از مطالعات بالینی در طی دهه های اخیر مورد آزمایش قرار گرفته است اما یک نکته چالشی آنست که زمان مناسب برای شروع استفاده از این مکمل ها برای پیشگیری از سرطان هنوز به طور کامل مشخص نشده، چرا که برای توسعه و ظهور سرطان ها معمولا زمان طولانی مورد نیاز می باشد و از طرف دیگر مطالعات طولانی مدت مداخله ای با تجویز این نوع مکمل ها اغلب امکان پذیر نیست. نکته تاسف بار آنست که مصرف بعضی از مکمل ها وقتی که از میزان توصیه شده روزانه بیشتر دریافت می شوند، حتی می تواند میزان پیشرفت سرطان را افزایش دهد.
تأثیر مکمل های حاوی ویتامین مینرال در پیشگیری اولیه سرطان
مطالعه سیستماتیک اخیر درباره تأثیر مکمل های حاوی ویتامین مینرال در پیشگیری اولیه سرطان در بالغین که به میزان کافی از این ریزمغذی ها در آزمایش های خونی خود داشته اند، نشان می دهد که مصرف تکی و یا به صورت ترکیبی از این نوع مکمل ها تأثیر مفیدی در پیشگیری از سرطان نخواهد داشت. البته نویسندگان این مقاله اشاره می کنند که:
- شواهد کافی هنوز برای نتیجه گیری در مورد مؤثر و یا مضر بودن استفاده از این مکمل ها در پیشگیری از سرطان وجود ندارد.
- شواهد بدست آمده از دو مطالعه بزرگ نشان از کاهش بروز سرطان در مردان داشته است.
- بدلیل عدم مشاهده این آثار مفید در زنان و نیز استفاده از فرمولاسیون های متفاوت مکمل های مورد استفاده در این مطالعات، شواهد حال حاضر، برای نتیجه گیری عمومی کافی نمی باشد.
بیماری های قلبی و عروقی و ویتامین ها
از آنجا که مطالعات به طور مکرر ثابت کرده اند که مصرف رژیم غذایی متناسب با تنوع میوه، سبزیجات و ماهی و سایر غذاهای مفید نسبت معکوسی با خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی دارد، این نظروجود دارد که ویتامین ها ومواد معدنی به خصوصی مسئول ایجاد این نوع اثرات مفید هستند. اما لزوم وجود مطالعات طولانی مدت مداخله ای برای رسیدن به توصیه های عمومی مبتنی بر شواهد، ضروری می باشند، چراکه نتایج مطالعات گاهی نتایج متناقضی را در تأمین سلامت قلبی وعروقی به همراه دارد.
اثر ویتامین E در سلامتی
مطالعات انجام شده درباره اثر ویتامین E، در پیشگیری از بیماری های قلبی و عروقی نتواسته اند اثرات مفید مکمل های حاوی ویتامین مینرال را ثابت نمایند. همچنین متاآنالیز مطالعات کلینیکی درباره تأثیر ویتامین E، افزایش %22 در سکته های مغزی خونریزی دهنده را در برابر یک کاهش 10 درصدی در سکته های مغزی ایسکمیک گزارش کرده اند. برهمین اساس، با شواهد ویتامین E و بتاکاروتن نه تنها تأثیر مثبت در پیشگیری از بیماری های قلبی و عروقی نداشته، بلکه می توانند آثار سویی برای سلامت افراد ایجاد کنند.
تأثیرات مفید این محصولات در پیشگیری اولیه
بیشتر مطالعات کلینیکی تصادفی نتوانسته اند تأثیرات مفید این محصولات در پیشگیری اولیه و یا ثانویه بیماری های مزمن را ثابت نمایند. شواهدی هم وجود دارد که مصرف بیشتر از میزان توصیه شده بعضی از این نوع مواد مانند بتاکاروتن، اسید فولیک، ویتامین E، یا سلنیوم می تواند آثار مضری از جمله افزایش مرگ و میر و یا حتی ابتلا به سرطان را بدنبال داشته باشد.
مقدار استفاده ار مکمل ها
پانل متخصصین پیشگیری از بیماری ها در آمریکا، توصیه می نماید که مصرف مکمل هایی مانند بتاکاروتن، ویتامین E، سلنیوم، ویتامین C، اسید فولیک و ویتامین D در پیشگیری ازسرطان و بیماری های قلبی وعروقی در افرادی که در ابتدای مطالعه این ریزمغذی ها را به طور کافی داشته اند، تأثیر مفیدی ندارد و لذا نیاز به مصرف منظم مکمل های حاوی ویتامین مینرال وجود ندارد. البته، از طرف دیگر شواهد علمی تأکید می نماید که گروه های خاصی از مردم، می توانند از دریافت این نوع از مکمل ها سود ببرند.این تناقض ادعاهای مطرح شده مبنی بر اثرات مفید این مکمل ها با شواهد علمی موجود، خیلی از اوقات پزشکان را در ارائه مشاوره به بیماران و مراجعه کنندگان دچار سردرگمی می نماید .
رژیم غذایی متعادل
دریافت ویتامین ها ومواد معدنی لازم از طریق مواد غذایی در یک رژیم متناسب به جای استفاده از این مواد در قالب مکمل می تواند مفیدترباشد، چراکه ریزمغذی ها درمواد غذایی هم بهتر جذب می شوند و هم از عوارض نامطلوب احتمالی این نوع مواد در بدن از طریق دریافت غذا کاسته می شود.
نتایج پژوهش
درحقیقت، پژوهش ها نشان می دهند آثار سلامتی ناشی از رژیم غذایی متعادل که حاوی مواد غذایی مخصوص باشد به مراتب بیش از دریافت این نوع از ریز مغذی ها به صورت جداگانه می باشد.اگرچه برای عموم مردم استفاده روتین از این نوع محصولات توصیه نمی شود ولی گروه های خاص یا افراد درمعرض خطردرشرایط سنی خاص و آنهایی که در معرض خطر کمبود این ریزمغذی ها هستند، می توانند آثار مفید دریافت مکمل های حای ویتامین مینرال را بدست آورند. در ادامه این مقاله راهنمایی کلی درباره این که چه گروهی از افراد بنا بر شواهد موجود از دریافت مولتی ویتامین ـ مینرال سود می برند، ارائه می گردد.
دوران حاملگی
شواهد و توصیه های بالینی برای خانم هایی که قصد بارداری دارند و یا در سه ماهه اول بارداری می باشند تأکید می نمایند که باید اسید فولیک را به میزان کافی( 8/0 – 4/0 میلی گرم در روز) برای پیشگیری از نقص لوله عصبی در جنین دریافت نمایند، بنابراین در بیشتر کشورهای توسعه یافته، توصیه به استفاده از مکمل های اسید فولیک به خانم ها در سنین باروری و نیز در طی حاملگی می باشد. اسید فولیک از معدود ریزمغذی هایی است که در فرم مصنوعی موجود در مکمل های غذایی و نیز غذاهای غنی شده بیش از منابع طبیعی آن، قابلیت دسترس زیستی را در بدن دارد .
مصرف مکمل آهن در دوران حاملگی
توصیه می شود که خانم های باردار، رژیم غذایی با آهن سطح بالا را دریافت کنند زیرا سطح هموگلوبین در طی بارداری می تواند سیر کاهشی داشته باشد. یک مطالعه سیستماتیک نشان می دهد که مصرف مکمل آهن در دوران حاملگی می تواند خطر ابتلا به آنمی فقر آهن را در مادران تا 70 درصد کاهش دهد، اما تأثیر کمی در پیشگیری از اختلالات نوزادی در زمان تولد دارد اگرچه در خانم های با هموگلوبین و یا فریتین پایین، مکمل آهن برای پیشگیری و درمان کم خونی فقر آهن تجویز می شود اما ارزیابی دقیق منافع و خطر، بین غربالگری برای بررسی کم خونی و دریافت مکمل آهن به طور روتین در طی بارداری هنوز به طور کامل مشخص نیست. شواهدی وجود دارد که مکمل کلسیم می تواند خطر ابتلا به:
- فشارخون بارداری
- مسمومیت حاملگی
را کاهش دهد، اما مطالعات آینده برای تأیید نهایی این موضوع ضروری به نظر می رسد. مصرف دوز بالای ویتامین D، در دوران بارداری هنوز مورد بحث می باشد که مطالعات آتی را می طلبد.
نوزادی و کودکی
مصرف انواع مختلف ویتامین ها در دوران نوزادی و کودکی توسط والدین و نیز توسط پزشکان تجویز می گردد با این امید که رشد و سلامت آنان را بهبود ببخشد. فرآیند ذخیره مواد معدنی در استخوان از دوران جنینی آغاز می شود و از تولد تا بزرگسالی به میزان 40 برابر افزایش می یابد.
کلسیم و ویتامین D
کلسیم و ویتامین D، ریزمغذی های کلیدی در سلامت بافت اسکلتی هستند. بنابر توصیه آکادمی متخصصین کودکان آمریکا، نوزادانی که به طور کامل یا نسبی ازشیرمادر استفاده می نمایند باید:
- روزانه 400 واحد بین المللی ویتامین D، را از تولد تا زمانی که از شیر گرفته می شوند استفاده کنند.
- مصرف شیر کامل غنی شده با ویتامین D، به میزان یک لیتر روزانه توصیه می گردد.
متأسفانه بیماری ریکتز در کودکان در کشورهای مختلف و نیز کشور ما همچنان وجود دارد. دوز توصیه شده و نیز مدت زمان مصرف ویتامین D، در کشورهای مختلف متفاوت است. در کودکی و نوجوانی مصرف کلسیم و ویتامین D بسیار مهم است اما در صورت داشتن تغذیه متناسب لزوما نیاز به استفاده از مکمل نمی باشد.
مکمل آهن
کم خونی فقر آهن در دوران کودکی با اختلالات شناختی و نیز ضعف عملکرد آموزشی همراه است. تجویز مصرف مکمل آهن به میزان 1 میلی گرم/کیلوگرم روزانه از 4 ماهگی تا سن شروع غذاهای حاوی آهن، ضروری است. کودکانی که از شیرخشک غنی شده از:
- ویتامین D
- آهن
استفاده می کنند به طور معمول نیاز به مکمل اضافی ندارند. توصیه می شود کودکان در سن یک سالگی از نظر فقر آهن غربالگری شوند. کودکان سالم با رژیم غذایی متعادل نیاز به استفاده از مکمل های مولتی ویتامین مینرال ندارند. باید از دریافت ریزمغذی ها بیشتر از میزان توصیه شده روزانه خودداری کنند. کمبود چربی های غیر اشباع چند زنجیره ای می تواند زمینه شروع اختلالات توجهی کودکان و بیماری اوتیسم باشد.
مکمل امگا 3
از این رو در سال های اخیر، استفاده از مکمل های امگا 3 برای پیشگیری از خطر ابتلا به:
- اوتیسم
- اختلالات کاهش توجهی کودکان
به عنوان یک استراتژی است. مطالعات مداخله ای نتوانسته اثرات مفید مکمل های حاوی ویتامین مینرال را در کودکان و نوجوانان مبتلا به اوتیسم تأیید کند.
دوران میانسالی و سالمندی
افراد بالای 50 سال ممکن است که نتوانند به میزان کافی ویتامین 12B را از منابع طبیعی متصل در پروتئین ها دریافت نمایند، توصیه می شود که:
میزان توصیه شده سهم روزانه خود را 4/2 میکرگرم در روز از منابع مصنوعی این ویتامین دریافت کنید که شامل:
- غذاهای غنی شده
- مکمل های حاوی ویتامین 12B
دریافت کنند. مبتلایان به کم خونی بدخیم نیاز بیشتری برای دریافت این مکمل دارند.
میزان دریافت ویتامین D
در مورد ویتامین D، در بالغین تا سن 70 سالگی توصیه می شود که ازغذا و نیزمکمل ها به میزان 600 واحد بین المللی در روز و در بالاتر از 70 سال، به میزان 800 واحد در روز دریافت کنند. بعضی از مراکز تخصصی میزان 2000-1000 واحد روزانه را توصیه می نمایند ولی این بحث وجود دارد که آیا میزان بالاتر از توصیه روزانه از مکمل های حاوی ویتامین مینرال آثار مفید بهتری را به همراه دارد یا نه. مطالعات بالینی فراگیر در آینده می تواند این موضوع را روشن نماید.
میزان دریافت کلسیم
درمورد کلسیم، روزانه در حال حاضر برای:
- آقایان و خانم های 70-51 سال به ترتیب 1000 و 1200 میلی گرم در روز
- افراد بالای 70 سال نیز 1200 میلی گرم در روز
توصیه می شود. با توجه به نگرانی های اخیر مبنی بر افزایش خطر:
- سنگ کلیه
- بیماری های قلبی و عروقی
توصیه می شود که این میزان ازرژیم غذایی غنی از کلسیم دریافت و در صورت نیاز اغلب فقط 500 میلی گرم را روزانه از طریق مکمل های غذایی دریافت نمایند.
بررسی تاریخچه دریافت انواع مکمل ها
یک متاآنالیز پیشنهاد می کند دریافت به میزان متوسط از:
- کلسیم (کمتر از 1000 میلی گرم در روز)
- ویتامین D به میزان 800 واحد روزانه
- خطر شکستگی ها
- افت تراکم توده استخوانی در زنان یائسه و مردان بالای 65 سال را کاهش دهد.
با توجه به مصرف فراوان مکمل های غذایی، یکی از نکات مهم درهنگام ویزیت بیماران، بررسی تاریخچه دریافت انواع مکمل ها است.
ویتامین K و بیوتین
ویتامین K می تواند تأثیر وارفارین را کاهش دهد.بیوتین می تواند بر دقت اندازه گیری تروپونین قلبی وسایر تست های آزمایشگاهی تأثیر منفی بگذارد. در نتیجه پزشکان هنگام مشاوره بایستی تاریخچه دریافت مکمل های غذایی بیماران را بررسی کنند. پزشکان و داروسازان در ترویج مصرف انواع مکمل های غذایی در شرایط ضروری و نیز جلوگیری از استفاده نامناسب آنها و ارتقای سلامت جامعه نقش اساسی دارند.
- به روز نمودن اطلاعات علمی
- بررسی نتایج مطالعات بالینی در رابطه با مکمل های حاوی ویتامین مینرال
در ارائه نظرات مشاوره ای بر اساس شواهد علمی توسط این گروه از متخصصین به مردم کمک میکند.
منبع
فرشچی، حمیدرضا، مجد، آمنه، و ملک زاد، رضا. (1398). مروری کلی بر اثرات مفید مکمل های حاوی ویتامین-مینرال. گوارش، 24(1 )، 6-11. SID. https://sid.ir/paper/362918/fa