ارتباط اختلالات رفتاری با کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سیروز کبدی
هر چند مصرف درازمدت الکل شایعترین دلیل ابتلا به سیروز است. از دیگر علل آن می توان به بیماری هایی مانند هپاتیتB و C، فیبروزکیستیک، گالاکتوزومی و بیماری ذخیره ای گلیکوژن اشاره کرد. شیوع این بیماری کبدی به خصوص در اغلب کشورهای آسیایی که انواع هپاتیت B و C شایع است، بسیار بالاست.
علائم بیماری سیروز
می توان به افزایش فشار خون پورت، آسیت (آب آوردن شکم)، آنسفالوپاتى کبدى، خونریزی مری، کند شدن روند پاک سازی بدن از دارو و بالتبع افزایش حساسیت به عوارض جانبی داروها، تجمع سموم در خون و در نهایت مرگ اشاره کرد.
تجمع این سموم در فرد بیمار، کاهش عملکرد ذهنی، تغییرات شخصیتی، خواب آلودگی و کما، فراموشی و عدم تمرکز حواس را به همراه خواهد داشت. مانند: بسیاری از بیماری های مزمن دیگر، بیماران سیروز کبدی از کاهش چشم گیر کیفیت زندگی و متعاقب آن از آسیب های روانی به ویژه افسردگی، اضطراب و نارسایی هیجان رنج می برند.
نارسایی هیجانی چیست؟
ناتوانی در بیان احساسات به دلیل فقدان آگاهی هیجانی است. افراد مبتلا به نارسایی هیجانی، به طور معمول قادر به شناسایی، درک و یا توصیف هیجانات نیستند. با فرض این که این ویژگی ها موجب نقض در پردازش شناختی، تنظیم و تعدیل هیجانات می شوند. با شروع و یا تداوم برخی اختلالات روانپزشکی و طبی در ارتباط هستند. افراد مبتلا به نارسایی هیجانی، تهییج های بدنی بهنجار را بزرگ و نشانه های جسمی برانگیختگی هیجانی را بد تفسیر می کنند.
علائم نارسایی هیجانی
با افزایش برانگیختگی فیزیولوژیکی، توجه بیشتر به علائم جسمی و شکایت از این علائم و رفتارهای اجباری بیمارگونه همراه است. نقش نارسایی هیجانی در مکانیسم های ایجاد و تداوم آسیب های روانی روز به روز توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. به ویژه نارسایی هیجانی در افراد، از عوامل خطر ساز مهمی برای اختلالات روان تنی هستند. چرا که این افراد در تنظیم احساسات خود ناتوانند. مطالعات نشان می دهند که علائم نارسایی هیجانی در اختلالات روانی، بیماری های جسمی مزمن و اختلالات روان تنی وجود دارد. اکثر مطالعات ارتباط نارسایی هیجانی با اضطراب و به خصوص افسردگی را نشان داده اند.
رابطه بیماری سیروز کبدی و افسردگی
براساس آمارهای موجود، در برخی کشورها بیش از %27 بیماران سیروزی از افسردگی رنج می برند. هم چنین رابطه مستقیمی بین شدت علائم افسردگی و شدت بیماری آنها وجود دارد. در مطالعه ای که توسط بیانجی و همکاران بر روی 56 بیمار ایتالیایی سیروزی انجام شد. نتایج بیانگر کاهش چشم گیر شاخص های روانی افراد بیمار در مقایسه با افراد سالم است. هم چنین برخی مطالعات حاکی از این امر هستند که افزایش رفتار دلسوزانه اطرافیان، با بروز اضطراب و افسردگی در فرد بیمار همراه است.
دلیل شیوع بالای افسردگی در بیماران سیروزی
امروزه اختلالات افسردگی به عنوان یکی از اولویت های مشکلات سلامتی این گروه از بیماران درنظر گرفته می شود. علت آن تاثیر آن بر شدت بیماری، اختلال عملکردی، عدم پیگیری درمان و کاهش کیفیت زندگی است. کیفیت زندگی، ساختاری پویا و ذهنی است که به مقایسه وضعیت زندگی گذشته با حوادث اخیر در همه جوانب مثبت و منفی می پردازد. بیماران با مشکلات مشابه ممکن است. نظرات متفاوتی در مورد کیفیت زندگیشان داشته باشند و آن را به صورت های مختلفی گزارش کنند. اهمیت سنجش کیفیت زندگی به حدی است که برخی، بهبود کیفیت زندگی را به عنوان مهم ترین هدف مداخلات درمانی نام می برند. حداکثر این اهمیت مربوط به بیماران مبتلا به بیماری های مزمن است که درمان قطعی برای بیماری آنها وجود ندارد. وجود نتایج متفاوت، اهمیت بالینی اختلالات رفتاری و تحقیقات بسیار محدود در ایران حاکی از ضرورت انجام این پژوهش می باشد.
هدف مطالعه
از این رو هدف این مطالعه ارزیابی ارتباط بین اختلالات رفتاری و کیفیت زندگی در بیماران سیروزی و مقایسه ویژگی های آنها با افراد سالم به منظور فراهم آوردن بستری مناسب در راستای ارتقاء دانش عمومی در مدیریت این بیماری است.
نحوه پژوهش
جامعه آماری این پژوهش شامل بیماران مبتلا به سیروز کبدی که به یک کلینیک تخصصی مراجعه می کنند. از میان افراد به صورت تصادفی 100 نفر بیمار بر اساس تشخیص پزشک فوق تخصص گوارش، که مبتلا به سیروز کبدی بودند. انتخاب و مورد آزمون قرار گرفتند. هم چنین تعداد 100 نفر نیز به عنوان گروه کنترل از میان افراد سالم شاغل در بیمارستان و همراهان سالم بیماران سیروز کبدی مراجعه کننده به کلینیک تخصصی به طور تصادفی انتخاب شدند.
تلاش شد که افراد گروه کنترل از لحاظ متغییرهایی مانند سن، جنس، تحصیلات، وضعیت اقتصادی، تاهل و تجرد با گروه مورد بررسی هماهنگ باشند. بعد از انتخاب آزمودنی ها، هدف از اجرای پژوهش را برای آنها توضیح دادند. ملاک های ورود عبارت بودند از: دامنه سنی 18-60 سال، داشتن حداقل تحصیلات سیکل، فقدان بیماری جسمی و روانی مزمن و رضایت داوطلبانه آزمودنی ها برای شرکت در پژوهش.
نتایج پژوهش
در مجموع یافته های این پژوهش دلالت بر وجود رابطه مستقیمی بین وجود اختلالات رفتاری و کاهش کیفیت زندگی بیماران سیروز کبدی دارد. تاکنون مطالعات زیادی در زمینه اثرات منفی ناهنجاری های افسردگی بر درمان، روانشناسی و مرگ و میر بیماران انجام شده است. خوشبختانه امروزه با کمک تکنیک های روانشناسی و ارتقاء اعتبار و دقت پرسشنامه های اندازه گیری کننده، فاکتورهای روانی بهبود چشم گیری یافته اند. ولی با این حال تیمار پزشکی موفق این بیماری نیازمند تشخیص و مدیریت اختلالات رفتاری در قبل و در طی درمان است.
در پایان امید است که نتایج این تحقیقات بتواند زمینه ساز حمایت های عملی در راستای درمان چند منظوره (درمان بالینی و مدیریت هم زمان اختلالات رفتاری) بیماران باشد و بتوان گامی در جهت استفاده از این یافته ها در سیاست گذاری، طرح ریزی و پیاده سازی برنامه ها برداشت.
منبع:
شیخیان، محمدرضا، میسمی بناب، سهیلا، احدی، میترا، طالبی، مهدی، و معصومی، احسان. (1393). ارتباط اختلالات رفتاری با کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سیروز کبدی. گوارش، 19(1)، 20-25. SID. https://sid.ir/paper/86106/fa